các hạt sơ cấp

1. Khái niệm hạt sơ cấp

1.1 Hạt sơ cấp là gì?

- Các hạt vi mô, có kích thước vào cỡ kích thước hạt nhân trở xuống, như: phôtôn (\(\gamma\)), electron (e-), pôzitiron (e+),prôtôn (p), nơtron (n), nơtrinô (v). Khi khải sát quá trình biến đổi của những hạt đó, ta tạm không xét đến cấu tạo bên trong của chúng. Các hạt vi mô đó được gọi là các hạt sơ cấp

1.2 Sự xuất hiện các hạt sơ cấp mới

- Để tạo nên các hạt sơ cấp mới, người ta làm tăng vận tốc của một số hạt và cho chúng bắn vào các hạt khác nhau

1.3 Phân loại

- Dựa vào độ lớn của khối lượng và đặc tính tương tác, các hạt sơ cấp được phân ra thành các loại sau:

+ Phôtôn

+ Các leptôn ( các hạt nhẹ) có khối lượng từ 0 đến 200 \(m_{e}\): nơtrinô, êlectron, pôzitiron, mêzôn \(\mu\)

+ Các hạt hađrôn: có khối lượng trên 200\(m_{e}\) và được phân thành 3 nhóm con

      -Mêzôn \(\pi\) , K: có khối lượng trên 200\(m_{e}\), nhưng nhỏ hơn khối lượng nuclôn

      -Nuclôn p, n

      -Hipêron có khối lượng lớn hơn khối lượng  nuclôn. Nhóm các nuclôn và hipêron được gọi là barion.

2. Tính chất của các hạt sơ cấp

2.1 Thời gian sống trung bình

- Một số ít hạt sơ cấp là bền còn đa số là không bền, chúng tự phân rã và biến thành hạt sơ cấp khác

2.2 Phản hạt

- Mỗi hạt sơ cấp có một phản hạt tương ứng. Phản hạt của một hạt sơ cấp có cùng khối lượng nhưng điện tích trái dấu và cùng giá trị tuyệt đối

- Trường hợp hạt nơtron không mạng điện nhưng vẫn có momen từ khác không; khi đó các phản hạt của nơtron là hạt sơ cấp có cùng khối lượng nhưng có momen từ ngược hướng và cùng độ lớn

2.3. Tương tác của các hạt sơ cấp

- Tương tác điện từ: là tương tác giữa phôtôn và các hạt mạng điện, và giữa các hạt mang điện với nhau

- Tương tác mạnh: là tương tác giữa các hađrôn, không kể quá trình phân rã của chúng

- Tương tác yếu. Các leptôn: đó là tương tác giữa các leptôn

- Tương tác hấp dẫn: là tương tác giữa các hạt có khối lượng khác không