Soạn bài Lục Vân Tiên gặp nạn trích Truyện Lục Vân Tiên - Ngữ văn 9 tập 1

* Bố cục: 2 phần
- Phần 1 (8 câu đầu): Lợi dụng lúc đêm tối, Trịnh Hâm đẩy Lục Vân Tiên xuống sông.
- Phần 2 (còn lại): Lục Vân Tiên được giao long dìu vào bãi và gặp ông chài cùng gia đình cứu giúp, rồi mời ở lại sống cùng ông. Ông chài nói về cuộc sống tự do, thảnh thơi của mình giữa thiên nhiên.

Câu 1 - Trang 121 SGK ngữ văn 9 tập 1: Tìm chủ đề của đoạn trích.

Trả lời

Chủ đề của đoạn trích “Lục Vân Tiên gặp nạn”: thể hiện niềm tin vào những điều tốt đẹp ở đời.

Câu 2 - Trang 121 SGK ngữ văn 9 tập 1: Hãy phân tích tâm địa độc ác của Trịnh Hâm qua hành động hãm hại bạn mình là Lục Vân Tiên. Em có nhận xét gì về giá trị nghệ thuật của đoạn thơ tự sự này?

Trả lời:

Tâm địa độc ác của Trịnh Hâm: 
- Đang tâm hãm hại một con người tội nghiệp trong cơn hoạn nạn.
- Phản bội lại bạn bè, phản bội lại lời hứa của chính mình.
* Đây là một đoạn thơ đặc sắc. Chỉ tám dòng thơ, tác giả đã sắp xếp các tình tiết một cách hợp lí, thể hiện diễn biến hành động rất mau lẹ, có tính toán và rất độc ác của Trịnh Hâm.

Câu 3 - Trang 121 SGK ngữ văn 9 tập 1: Đối lập giữa cái ác, cái thiện được biểu hiện như thế nào qua đoạn trích?

(Gợi ý phân tích:
– Cảnh ông Ngư và gia đình cứu vớt Vân Tiên.
– Lời nói của ông Ngư với chàng.
– Cuộc sống lao động của ông Ngư.)
Đoạn thơ nói lên thái độ, tình cảm của tác giả đối với nhân dân lao động như thế nào?

Trả lời:

Đối lập với cái ác, cái thiện trong đoạn trích được thể hiện rất rõ nét qua nhiều phương diện:
- Đó là việc ông Ngư và cả gia đình đã cứu sống Vân Tiên hết sức tận tình, chu đáo. 
- Hai câu thơ: "Hối con vầy lửa một giờ/ Ông hơ bụng dạ, mụ hơ mặt mày" đã ẩn chứa bao ân tình của cả một gia đình vợ chồng, con cái đối với người gặp nạn.
- Sẵn sàng cưu mang người hoạn nạn, chân thành ngỏ ý mời Vân Tiên ở lại cùng sớm hôm chia sẻ cuộc sống đạm bạc nhưng đầm ấm tình người.
- Làm ơn mà không hề trông chờ sự báo đáp. 
* Bằng đoạn thơ trên, tác giả gửi gắm khát vọng và niềm tin vào cái thiện, vào bản chất tốt đẹp của con người lao động bình thường. Đó là quan điểm nhân dân tiến bộ của Nguyễn Đình Chiểu.

Câu 4 - Trang 121 SGK ngữ văn 9 tập 1: Hãy chọn những câu mà em cho là hay nhất trong đoạn thơ rồi trình bày những cảm nhận của em về cảm xúc của tác giả và ngôn ngữ miêu tả, biểu cảm trong những câu thơ ấy.

Trả lời

Trong đoạn trích “Lục Vân Tiên gặp nạn”, ta thấy có rất nhiều câu thơ thể hiện thái độ trân trọng cuộc sống bình dị, tự do, thanh thản của Nguyễn Đình Chiểu: “Thuyền nan một chiếc ở đời/ Tắm mưa trải gió trong vời Hoàng Giang”.

Đó là một cuộc sống phóng khoáng giữa đất trời cao rộng, hòa hợp với thiên nhiên, thảnh thơi giữa sông nước gió trăng.

Đó cũng là một cuộc sống tự do, tự tại, nhờ cậy vào đôi tay của chính mình. 

Luyện tập

Câu hỏi – Trang 121 SGK ngữ văn 9 tập 1: Trong Truyện Lục Vân Tiên còn có những nhân vật nào có thể xếp vào cùng một loại với ông Ngư ở đoạn trích này? Họ có những đặc điểm chung gì? Tác giả muốn gửi gắm ý tưởng nào thông qua các nhân vật đó.

Trả lời:

- Trong truyện “Lục Vân Tiên” còn có những nhân vật có thể xếp vào cùng một loại với ông Ngư ở đoạn trích này như ông Quán, ông Tiều, chú tiểu đồng, lão bà dệt vải trong rừng… 
- Họ đều là những người giàu lòng nhân ái, vị tha, trọng nghĩa khinh tài. 
- Đó là những người lao động nghèo khổ, nhưng lại là người có lối sống và quan niệm sống rất thanh cao.