Soạn bài Làng trích
1. Truyện ngắn Làng đã xây dựng được một tình huống truyện làm bộc lộ sâu sắc tình yêu làng quê và lòng yêu nước ở nhân vật ông Hai. Đó là tình huống nào?
2. Thuật lại diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật ông Hai từ lúc nghe tin làng mình theo giặc đến kết thúc truyện.
2. Thuật lại diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật ông Hai từ lúc nghe tin làng mình theo giặc đến kết thúc truyện.
Vì sao ông Hai lại thấy đau đớn, tủi hổ khi nghe tin làng mình theo giặc? Tâm trạng ấy của nhân vật đã được biểu hiện như thế nào?
3. Em hãy đọc lại đoạn ông Hai trò chuyện với đứa con út (“Ông lão ôm thằng con út lên lòng… cũng vợi đi được đôi phần”). Vì sao ông Hai lại trò chuyện như thế với đứa con nhỏ? Qua những lời trò chuyện ấy, em cảm nhận được điều gì trong tấm lòng của ông Hai với làng quê, đất nước, với cuộc kháng chiến?
3. Em hãy đọc lại đoạn ông Hai trò chuyện với đứa con út (“Ông lão ôm thằng con út lên lòng… cũng vợi đi được đôi phần”). Vì sao ông Hai lại trò chuyện như thế với đứa con nhỏ? Qua những lời trò chuyện ấy, em cảm nhận được điều gì trong tấm lòng của ông Hai với làng quê, đất nước, với cuộc kháng chiến?
Tình yêu làng quê và lòng yêu nước ở ông Hai có quan hệ như thế nào?
4. Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm lí và ngôn ngữ nhân vật ông Hai của tác giả.
4. Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm lí và ngôn ngữ nhân vật ông Hai của tác giả.
Lời giải:
I. TÓM TẮT
Ông Hai là người nông dân yêu và tự hào về làng chợ Dầu của mình nhưng vì chiến tranh và hoàn cảnh gia đình nên ông phải đi tản cư. Một hôm nghe ngóng được tin làng Dầu theo Tây. Tin dữ bất ngờ, ông xúc động nghẹn lời rồi chỉ biết cúi gằm mặt xuống mà đi về. Về nhà, ông nằm vật ra, ai nói gì cũng tưởng họ bàn tán về làng mình. Khi cùng đường, ông chớm có ý định quay về làng nhưng rồi ông lại xác định “Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù”. Khi chủ tịch xã lên cải chính làng Dầu không theo Tây, ông sung sướng đi khoe với tất cả mọi người.
II. BỐ CỤC
– Phần 1 (từ đầu đến “ruột gan ông lão cứ múa cả lên, vui quá!”): Ông Hai khi nghe tin tức chiến đấu của quân ta, trước khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc.
– Phần 2 (tiếp theo đến “cũng vợi đi được đôi phần”): Tâm trạng phức tạp của ông Hai khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc.
Câu 3 trang 174 - SGK Ngữ văn 9 tập 1: Em hãy đọc lại đoạn ông Hai trò chuyện với đứa con út (“Ông lão ôm thằng con út lên lòng… cũng vợi đi được đôi phần”). Vì sao ông Hai lại trò chuyện như thế với đứa con nhỏ? Qua những lời trò chuyện ấy, em cảm nhận được điều gì trong tấm lòng của ông Hai với làng quê, đất nước, với cuộc kháng chiến?
– Phần 3 (đoạn còn lại): Niềm vui, niềm tự hào, xúc động của ông Hai khi nghe nghe tin làng chợ Dầu theo giặc được cải chính.
III. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:
Câu 1 trang 174 - SGK Ngữ văn 9 tập 1: Truyện ngắn Làng đã xây dựng được một tình huống truyện làm bộc lộ sâu sắc tình yêu làng quê và lòng yêu nước ở nhân vật ông Hai. Đó là tình huống nào?
Trả lời:
- Truyện ngắn “Làng” đã xây dựng được một tình huống truyện đặc sắc: Tác giả đặt ông Hai vào một tình huống gay cấn để làm bộc lộ sâu sắc tình cảm yêu làng, yêu nước của ông. Ông Hai vốn rất yêu và tự hào về làng Chợ Dầu, vậy mà chính ông lại nghe được cái tin làng mình theo giặc từ miệng những người tản cư dưới xuôi lên.- Tác dụng: Tạo nên nút thắt của câu chuyện, đặt nhân vật vào tình huống thử thách bên trong để bộc lộ chiều sâu tâm trạng, góp phần khắc hoạ nổi bật chủ đề của truyện: Lòng yêu nước, tinh thần kháng chiến lớn rộng, bao trùm lên tình yêu làng.
Câu 2 trang 174 - SGK Ngữ văn 9 tập 1: Thuật lại diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật ông Hai từ lúc nghe tin làng mình theo giặc đến kết thúc truyện.
Vì sao ông Hai lại thấy đau đớn, tủi hổ khi nghe tin làng mình theo giặc? Tâm trạng ấy của nhân vật đã được biểu hiện như thế nào?
III. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:
Câu 1 trang 174 - SGK Ngữ văn 9 tập 1: Truyện ngắn Làng đã xây dựng được một tình huống truyện làm bộc lộ sâu sắc tình yêu làng quê và lòng yêu nước ở nhân vật ông Hai. Đó là tình huống nào?
Trả lời:
- Truyện ngắn “Làng” đã xây dựng được một tình huống truyện đặc sắc: Tác giả đặt ông Hai vào một tình huống gay cấn để làm bộc lộ sâu sắc tình cảm yêu làng, yêu nước của ông. Ông Hai vốn rất yêu và tự hào về làng Chợ Dầu, vậy mà chính ông lại nghe được cái tin làng mình theo giặc từ miệng những người tản cư dưới xuôi lên.- Tác dụng: Tạo nên nút thắt của câu chuyện, đặt nhân vật vào tình huống thử thách bên trong để bộc lộ chiều sâu tâm trạng, góp phần khắc hoạ nổi bật chủ đề của truyện: Lòng yêu nước, tinh thần kháng chiến lớn rộng, bao trùm lên tình yêu làng.
Câu 2 trang 174 - SGK Ngữ văn 9 tập 1: Thuật lại diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật ông Hai từ lúc nghe tin làng mình theo giặc đến kết thúc truyện.
Vì sao ông Hai lại thấy đau đớn, tủi hổ khi nghe tin làng mình theo giặc? Tâm trạng ấy của nhân vật đã được biểu hiện như thế nào?
Trả lời:
Diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật ông Hai từ lúc nghe tin làng mình theo giặc đến kết thúc truyện: tác giả đã đặt ông Hai vào một tình huống gay gắt để làm bộc lộ tình yêu làng, tình yêu nước của ông: Tình huống ấy là cái tin làng ông theo giặc mà chính ông nghe được từ miệng những người tản cư qua vùng.
Diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật ông Hai từ lúc nghe tin làng mình theo giặc đến kết thúc truyện: tác giả đã đặt ông Hai vào một tình huống gay gắt để làm bộc lộ tình yêu làng, tình yêu nước của ông: Tình huống ấy là cái tin làng ông theo giặc mà chính ông nghe được từ miệng những người tản cư qua vùng.
- Khi nghe tin dữ quá đột ngột: Nỗi đắng cay, chua chát, sững sờ xấu hổ và uất ức: “Cổ ông lão nghẹn ắng hẳn lại, da mặt tê rân rân”.
- Khi trấn tĩnh lại được phần nào: ông còn cố chưa tin nên đã hỏi để kiểm nghiệm lại: “liệu có thật không hở bác? Hay là chỉ tại…”. Nhưng rồi những người dân tản cư đã kể lại rành rọt quá, niềm tự hào làng quê thế là sụp đổ tan tành trước cái tin sét đánh ấy. Ông lảng chuyện cười nhạt thếch và đi về: “cúi gằm mặt xuống mà đi”. Từ lúc ấy, trong tâm trí ông Hai chỉ có cái tin dữ xâm chiếm. Nó thành một mối ám ảnh day dứt.
- Khi trò chuyện với vợ, thái độ ông Hai vừa bực bội vừa đau đớn, cố kìm nén ông gắt bà vô cớ,…rồi trằn trọc, thở dài, rồi lo lắng đến mức chân tay rủn ra, nín thở, lặng nghe, không nhúc nhích, nằm im chịu trận…Một không khí căng thẳng, bao trùm, đè nặng như một cơn bão sắp sửa nổ ra bóp chặt lấy tim ông.
- Suốt mấy ngày sau, ông không dám đi đâu. Ông quanh quẩn ở nhà, nghe ngóng tình hình bên ngoài: “Một đám đông túm lại, ông cũng để ý, dăm bảy tiếng cười nói xa xa, ông cũng chột dạ. Lúc nào ông cũng nơm nớp dường như người ta đang để ý, người ta đang bàn tán đến “cái chuyện ấy”. Cứ thoáng nghe những tiếng Tây, Việt gian, cam – nhông…là ông lùi ra một góc nhà, nín thít. Thôi lại chuyện ấy rồi... Tình yêu làng, yêu nước, yêu kháng chiến đã dẫn đến một cuộc xung đột nội tâm khi ông phải lựa chọn theo kháng chiến hay trở về làng. Cuối cùng ông đã quyết định một cách đau đớn nhưng dứt khoát: “Không thể được! Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù.” Như vậy tình yêu làng dù có thiết tha mãnh liệt đến đâu, cũng không thể mạnh hơn tình yêu đất nước.
- Khi tin dữ được cải chính: làng Dầu yêu quý của ông không phải là làng Việt gian, ông sung sướng đi khoe với mọi người việc Tây đốt nhà mình bởi ông biết làng mình vẫn là làng yêu nước, làng kháng chiến.
Câu 3 trang 174 - SGK Ngữ văn 9 tập 1: Em hãy đọc lại đoạn ông Hai trò chuyện với đứa con út (“Ông lão ôm thằng con út lên lòng… cũng vợi đi được đôi phần”). Vì sao ông Hai lại trò chuyện như thế với đứa con nhỏ? Qua những lời trò chuyện ấy, em cảm nhận được điều gì trong tấm lòng của ông Hai với làng quê, đất nước, với cuộc kháng chiến?
Trả lời:
Trong tâm trạng bị dồn nén và bế tắc, ông chỉ còn biết trút nỗi lòng của mình vào những lời thủ thỉ tâm sự với đứa con nhỏ còn rất ngây thơ. Yêu làng Chợ Dầu, ông muốn khắc sâu vào trái tim bé nhỏ của con mình tình cảm với làng, với kháng chiến, với cụ Hồ, đó cũng chính là tấm lòng thuỷ chung trước sau như một với cách mạng của ông. Tính cách của ông rõ ràng là tính cách của một người ngay thẳng, trước sau như một không bao giờ có sự đơn sai: “Cái lòng bố con ông là như thế đấy, có bao giờ dám đơn sai. Chết thì chết có bao giờ dám đơn sai"
Trong tâm trạng bị dồn nén và bế tắc, ông chỉ còn biết trút nỗi lòng của mình vào những lời thủ thỉ tâm sự với đứa con nhỏ còn rất ngây thơ. Yêu làng Chợ Dầu, ông muốn khắc sâu vào trái tim bé nhỏ của con mình tình cảm với làng, với kháng chiến, với cụ Hồ, đó cũng chính là tấm lòng thuỷ chung trước sau như một với cách mạng của ông. Tính cách của ông rõ ràng là tính cách của một người ngay thẳng, trước sau như một không bao giờ có sự đơn sai: “Cái lòng bố con ông là như thế đấy, có bao giờ dám đơn sai. Chết thì chết có bao giờ dám đơn sai"
- Ông trò chuyện với đứa con nhỏ vì:
+ Ông lựa chọn cách nói chuyện với đứa con út, vì nó nhỏ tuổi, ngây thơ, dễ nói chuyện, dễ bày tỏ.
– Đây là một đoạn đối thoại mà như độc thoại rất cảm động, bộc lộ tấm lòng gắn bó sâu sắc, bền chặt vói quê hương, đất nước, với kháng chiến của ông Hai. Nói với con mà thực chất ông đang tự nhủ với lòng mình, tự giãi bày, tự minh oan.
* Qua những lời tâm sự với đứa con nhỏ, thực chất là lời tự nhủ với mình, tự giãi bày nỗi lòng mình, ta thấy rõ ở ông Hai:
+ Tình yêu sâu nặng với cái làng Chợ Dầu của ông (ông muốn đứa con nhỏ ghi nhớ câu “Nhà ta ở làng Chợ Dầu”)
+ Tấm lòng thủy chung với kháng chiến, với cách mạng mà biểu tượng là Cụ Hồ (“Anh em đồng chí biết cho bố con ông. Cụ Hồ trên đầu trên cổ xét soi cho bố con ông”). Tình cảm ấy là sâu nặng, bền vững và thiêng liêng (“Cái lòng bố con ông là như thế đấy, có bao giờ dám đơn sai. Chêt thì chết có bao giờ dám đơn sai. ”).
Tình tình yêu làng và tình yêu nước trong nhân vật ông Hai có sự gắn bó bền chặt. Từ tình yêu làng ông trở thành người nông dân nặng lòng với đất nước, với kháng chiến. Khi đứng trước thử thách, sự lựa chọn, ông đã đặt tình yêu nước lên hàng đầu. Và rồi khi nhận được tin cải chính, ông Hai sung sướng vô bờ bởi tình yêu làng và tình yêu nước đã gắn bó, hòa vào một.
Câu 4 trang 174 - SGK Ngữ văn 9 tập 1: Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm lí và ngôn ngữ nhân vật ông Hai của tác giả.
Câu 4 trang 174 - SGK Ngữ văn 9 tập 1: Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm lí và ngôn ngữ nhân vật ông Hai của tác giả.
Trả lời:
Nghệ thuật miêu tả tâm lí và ngôn ngữ của nhân vật ông Hai:
Nghệ thuật miêu tả tâm lí và ngôn ngữ của nhân vật ông Hai:
- Nhà văn Kim Lân đã khá thành công khi xây dựng nhân vật ông Hai, một ông lão nông dân cần cù chất phác, yêu mến, gắn bó với làng quê như máu thịt.
- Nhà văn đã chọn được một tình huống khá độc đáo là sự thử thách bên trong bộc lộ chiều sâu tâm trạng. Tâm lí nhân vật được nhà văn diễn tả đúng và gây ấn tượng mạnh mẽ về sự ám ảnh, day dứt.
- Ngôn ngữ nhân vật mang đậm chất nông thôn, nhuần nhuỵ mà đặc sắc, gợi cảm. Nhà văn đã khắc họa thành công bức chân dung sống động, đẹp đẽ về người nông dân thời kì đầu kháng chiến, là điển hình của người nông dân Việt Nam.
IV. LUYỆN TẬP:
Câu 1 trang 174 - SGK Ngữ văn 9 tập 1: Phân tích đoạn miêu tả tâm lí nhân vật ông Hai khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc:
- Khi nghe tin làng mình theo giặc, ông Hai cảm thấy quá đột ngột. Nỗi đắng cay, chua chát, sững sờ xấu hổ và uất ức trào dâng: “Cổ ông lão nghẹn ắng hẳn lại, da mặt tê rân rân”. Ông còn cố chưa tin nên đã hỏi để kiểm nghiệm lại: “liệu có thật không hở bác? Hay là chỉ tại…”. Nhưng rồi những người dân tản cư đã kể lại rành rọt quá, niềm tự hào làng quê thế là sụp đổ tan tành trước cái tin sét đánh ấy. Ông lảng chuyện cười nhạt thếch và đi về: “cúi gằm mặt xuống mà đi”.
- Trong đoạn văn này, tác giả đã sử dụng ngôn ngữ đối thoại và miêu tả để bộc lộ tâm lí nhân vật.
Câu 2 trang 174 - SGK Ngữ văn 9 tập 1: Em có nhớ truyện ngắn hay bài thơ nào cũng viết về tình cảm quê hương, đất nước? Hãy nêu nét riêng của truyện ngắn Làng so với những tác phẩm ấy.
Trả lời:
Bài “Quê hương” của Tế Hanh cũng viết về đề tài tình yêu quê hương đất nước và để lại những ấn tượng sâu sắc trong người đọc bởi những kỉ niệm, những hình ảnh mộc mạc, bình dị của làng chài nơi ông sống. So với “Quê hương” của Tế Hanh, truyện “Làng” có một số điểm khác biệt:
- Tình yêu làng ở ông Hai trở thành niềm say mê, hãnh diện thành thói quen khoe làng mình.
- Tình yêu làng phải đặt trong tình yêu nước, thống nhất với tinh thần kháng chiến khi đất nước đang bị xâm lược và cả dân tộc đang tiến hành cuộc kháng chiến.
+ Mở rộng xem đầy đủ