Soạn bài Cô bé bán diêm trích

A. Bố cục

Chia làm 3 phần :

- Phần 1 : Từ đầu… cứng đờ ra : Hoàn cảnh đáng thương của cô bé bán diêm.

- Phần 2 : Tiếp… chầu Thượng đế : Những lần quẹt diêm những mơ ước giản dị hiện ra.

- Phần 3 : còn lại : Cái chết của cô bé bán diêm và thái độ của mọi người.

B. Tóm tắt

Đêm giao thừa, trời rét mướt, một cô bé bán diêm nghèo mồ côi mẹ, đầu trần, chân đi đất, bụng đói đang dò dẫm đi trong bóng tối. Suốt cả ngày em không bán được bao diêm nào. Em không dám về nhà vì sợ bố sẽ đánh em. Ngồi nép vào một góc tường, em quẹt một que diêm để sưởi ấm. Que diêm thứ nhất cho em cảm giác ấm áp như ngồi bên lò sưởi. Em quẹt que diêm thứ hai, em được thấy bàn ăn thịnh soạn. Quẹt que diêm thứ ba, em được thấy cây thông Nô-en. Quẹt que diêm thứ tư, em gặp bà em. Em đã quẹt hết cả bao diêm dể được gần gũi bà em. Em đã chết trong giá rét khi mơ cùng bà bay lên cao mãi.

Trả lời câu hỏi

Câu 1 trang 68 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : Hãy xác định ba phần của văn bản này nếu lấy việc em bé quẹt những que diêm làm phần trọng tâm. Căn cứ vào đâu để có thể chia phần thứ hai (phần trọng tâm) thành những đoạn nhỏ hơn ?

Nếu lấy việc em bé quẹt những que diêm là trọng tâm thì có thể chia làm ba phần.

- Phần 1 : Từ đầu đến đã cứng đờ ra : Hoàn cảnh của cô bé bán diêm và việc cô bé không dám về nhà.

- Phần 2 : Tiếp đến về chầu Thượng đế : Những lần quẹt diêm và những mộng tưởng của em bé.

- Phần 3 : Còn lại : Cái chết của em bé và thái độ của mọi người.

Việc chia phần thứ hai thành những đoạn nhỏ hơn căn cứ vào những lần quẹt diêm của em bé. Ba lần quẹt diêm để em được thấy ấm áp, được mơ thấy thức ăn và đồ chơi. Lần thứ tư là em thấy bà em. Lần thứ năm, em đã quẹt cả bao diêm để níu giữ hình ảnh của bà.

Câu 2 trang 68 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 : 

Trong phần thứ nhất, người đọc có thể thấy được hoàn cảnh của cô bé bán diêm : nhà cửa sa sút, mẹ chết, bà nội qua đời, chỉ còn người bố khó tính hay mắng nhiếc, chửi rủa, và đánh đập em. Nhà em lúc này là một xó tối tăm, trên gác sát mái nhà.

Thời gain câu chuyện xảy ra vào đêm giao thừa lạnh buốt. Không gian là ngoài đường phố lạnh lẽo. Em phải ngồi nép trong một góc tường cho đỡ lạnh.

Các hình ảnh tương phản : ngôi nhà đẹp đẽ, xinh xắn, nơi em sống đầm ấm xưa kia so với một xó tối tăm, trên gác sát mái nhà gió lùa lạnh lẽo; cửa sổ mọi nhà sáng rực ấm áp với ngoài đường phố tối, lạnh lẽo, nhất là chỗ góc tường; phố sực nức mùi ngỗng quay với cảnh em bé đói rét. Sự tương phản làm nổi bật nỗi khổ lang thang, đói rét của em bé. Em càng khổ hơn khi người mẹ đã qua đời, người bà thương em cũng đã mất, chỉ còn lại người bố hay mắng nhiếc, chửi rủa, đánh đập em.

Câu 3 trang 68 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 :  Chứng minh rằng những mộng tưởng của cô bé qua các lẫn quẹt diêm (lò sưởi, bàn ăn, cây thông Nô-en, người bà, hai bà cháu bay đi) diễn ra theo thứ tự hợp lí. Trong số các mộng tưởng ấy, điều nào gắn với thực tế, điều nào thuần túy hay chỉ là mộng tưởng ?

- Thực tế và mộng tưởng xen kẽ với nhau. Khi que diêm cháy là lúc mộng tưởng hiện ra trong đầu óc em bé: lò sưởi, bàn ăn, ngỗng quay, ... cây thông Nô-en với hàng ngàn ngọn nến sáng rực, bà nội em mỉm cười, hai bà cháu bay lên trời.

- Khi que diêm tắt là em bé trở về với thực tại : lò sưởi biến mất, trước mắt là bức tường lạnh lẽo, "tất cả những ngọn nến (...) biến thành những ngôi sao trên trời" ...

- Các mộng tưởng của em bé diễn ra lần lượt hợp lí. Vì rét nên em mộng tưởng đến lò sưởi, sau đó em mộng tưởng đến bàn ăn vì em đang đói, mà sau các bức tường kia, mọi nhà đang đón giao thừa, vì đón giao thừa nên cây thông Nô-en hiện ra, đến đây em nhớ có khi em đã từng được đón giao thừa, khi bà còn sống, thế là xuất hiện hình ảnh bà em.

- Các mộng tưởng : lò sưởi, bàn ăn, cây thông Nô-en gắn với thực tế. Con ngỗng quay, hai bà cháu bay lên trời thuần túy chỉ là mộng tưởng.

Câu 4 trang 68 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1 :  Phát biểu những cảm nghĩ của em về truyện Cô bé bán diêm nói chung và về đoạn kết của truyện nói riêng.

Đây là một em bé mồ côi, đói khổ. Em đã mất đi những người thân thiết yêu quý em. Đó là mẹ và bà. Em cũng đã mất ngôi nhà êm ấm nơi em có thời hạnh phúc. Em sống với người cha hay chửi bới, mắng nhiếc và đe dọa đánh đập em. Trong đêm giao thừa rét mướt, em đã nhờ những que diêm bé nhỏ mà có được giây phút ấm áp, sung sướng. Nhưng tất cả chỉ là ảo ảnh. Em đã chết đói và chết rét trong đêm giao thừa, trong giấc mơ gặp bà và cùng bà bay lên trời. 

Cảnh tượng đoạn kết cho thấy người đời rất vô tâm trước số phận của em. Không ai mua diêm cho em, không ai giúp đỡ em. Họ vẫn vui vẻ ra khỏi nhà đón năm mới và bàn tán về cái chết của em.

Nhà văn viết "em gái có đôi má hồng và đôi môi đang mỉm cười" là xuất phát từ tình thương, sự thông cảm với em bé bất hạnh. Ông muốn em được sung sướng, được giải thoát khỏi cuộc sống đói rét, thiếu tình thương yêu của người thân và mọi người.