Soạn bài Chiếu dời đô Thiên đô chiếu

1. Mở đầu Chiếu dời đô, Lí Công Uẩn viện dẫn sử sách Trung Quốc nói về việc các vua đời xưa bên Trung Quốc cũng từng có những cuộc dời đô. Sự viện dẫn đó nhằm mục đích gì?
 
2.
Theo Lí Công Uẩn, kinh đô cũ ở vùng núi Hoa Lư (Ninh Bình) của hai triều Đinh, Lê là không còn thích hợp, vì sao? (xem lại chú thích (8) ở trên để hiểu lí do khiến hai triều Đinh, Lê vẫn phải dựa vào vùng núi Hoa Lư để đóng đô.)
 
3. Theo tác giả, địa thế thành Đại La có những thuận lợi gì để có thể chọn làm nơi đóng đô? (Chú ý vị trí địa lí, hình thế núi sông, sự thuận tiện trong giao lưu, phát triển về mọi mặt).
 
4. Chứng minh Chiếu dời đô có sức thuyết phục lớn bởi có sự kết hợp giữa lí và tình.
(Gợi ý:
– Trình tự lí lẽ mà Lí Công Uẩn đưa ra để khẳng định việc cần thiết phải dời đô.
– Lời ban bố mệnh lệnh mà lại có những đoạn bày tỏ nỗi lòng, có những lời như đối thoại. Ngôn từ mang tính chất đối thoại, tâm tình ở hai câu cuối bài chiếu có tác dụng như thế nào?)
 
5. Vì sao nói việc Chiếu dời đô ra đời phản ánh ý chí độc lập, tự cường và sự phát triển lớn mạnh của dân tộc Đại Việt?
Lời giải:
Câu 1 trang 51 - SGK Ngữ văn 8 tập 2:  Mở đầu Chiếu dời đô, Lí Công Uẩn viện dẫn sử sách Trung Quốc nói về việc các vua đời xưa bên Trung Quốc cũng từng có những cuộc dời đô. Sự viện dẫn đó nhằm mục đích gì?

 
Chiếc dời đô, Lí Công Uẩn viện dẫn sử sách Trung Quốc nói về việc các vua đời xưa bên Trung Quốc:
    + Nhà Thương đến vua Bàn Canh năm lần dời đô.
    → Các triều đại lớn trước đó dời đô nhằm mục tích mưu toan nghiệp lớn, xây dựng vương triều thịnh vượng, mở tương lai lâu bền cho thế hệ sau.
  - Kết quả các cuộc dời đô mang lại sự bền vững, hưng thịnh cho quốc gia.
    → Lý Thái Tổ dẫn ra dẫn chứng cụ thể về triều đại Thương Chu để làm cứ liệu khẳng định việc ông dời đô là điều tất yếu hợp đạo lý.

 
Câu 2 trang 51 - SGK Ngữ văn 8 tập 2: Theo Lí Công Uẩn, kinh đô cũ ở vùng núi Hoa Lư (Ninh Bình) của hai triều Đinh, Lê là không còn thích hợp, vì sao? (xem lại chú thích (8) ở trên để hiểu lí do khiến hai triều Đinh, Lê vẫn phải dựa vào vùng núi Hoa Lư để đóng đô.)
 
 Theo Lý Công Uẩn, kinh đô cũ ở vùng Hoa Lư (Ninh Bình) của hai triều Đinh, Lê không còn phù hợp với:
    + Hai nhà Đinh, Lê tự làm theo ý mình, khinh thường mệnh trời, không theo dấu cũ nhà Thương Chu.
    + Triều đại không hưng thịnh, vận nước ngắn ngủi, nhân dân khổ cực, vạn vật không thích nghi.
    + Việc đóng đô của hai triều Đinh, Lê vẫn cứ đóng đô ở Hoa Lư chứng tỏ thế và lực của cả hai triều chưa đủ mạnh (vẫn còn dựa vào thế núi sông).
    → Thể hiện tầm nhìn sâu rộng của vua Lý Thái Tổ.
 
Câu 3 trang 51 - SGK Ngữ văn 8 tập 2: Theo tác giả, địa thế thành Đại La có những thuận lợi gì để có thể chọn làm nơi đóng đô? (Chú ý vị trí địa lí, hình thế núi sông, sự thuận tiện trong giao lưu, phát triển về mọi mặt).
 
Thành Đại La có nhiều thuận lợi để đóng đô:
– Là kinh đô cũ của Cao Vương
– Vị trí địa lí
+ Là nơi trung tâm của trời đất, được thế rồng cuộn hổ ngồi
+ Bốn hướng đều thông thoáng, lại ở thế “tựa núi nhìn sông” vững vàng.
+ “Địa thế rộng mà bằng phẳng, đất đai cao mà thoáng”.
-> Trên địa thế ấy, dân cư sẽ tránh được lụt lội, mà “muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi”.
– Thuận lợi về mặt địa lí như vậy sẽ kéo theo những thuận lợi về thông thương, giao lưu, là chốn hội tụ trọng yếu của 4 phương đất nước, là nơi xứng đáng là kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời.
 
Câu 4 trang 51 - SGK Ngữ văn 8 tập 2: Chứng minh Chiếu dời đô có sức thuyết phục lớn bởi có sự kết hợp giữa lí và tình.(Gợi ý:
– Trình tự lí lẽ mà Lí Công Uẩn đưa ra để khẳng định việc cần thiết phải dời đô.
– Lời ban bố mệnh lệnh mà lại có những đoạn bày tỏ nỗi lòng, có những lời như đối thoại. Ngôn từ mang tính chất đối thoại, tâm tình ở hai câu cuối bài chiếu có tác dụng như thế nào?)
 
Chiếc dời đô là một bài văn nghị luận giàu sức thuyết phục bởi nó có sự kết hợp giữa lý và tình.
  - Thứ tự trình bày lập luận:
    + Dẫn sử các triều đại lớn từng dời đô trở nên hưng thịnh, bền vững.
    + Đối chiếu với thực trạng hai nhà Đinh, Lê khi đóng đô ở Hoa Lư.
    + Đưa ra những ưu điểm về mặt địa hình và điều kiện tự nhiên của thành Đại La.
    → Tất cả những lý lẽ trên để đi tới kết luận việc dời đô là cần thiết, hợp đạo lý.
  - Yếu tố về tình cảm:
    + Dời đô nghĩa là thuận theo ý trời, noi gương lịch sử.
    + Mục đích triều đại được trường tồn, trăm họ không hao tổn.
    + Tác giả bộc lộ sự thương xót cho trăm họ dưới triều Đinh, Lê.
    + Tôn trọng ý kiến của bề tôi – "Các khanh nghĩ thế nào?".
    → Ý vua sáng suốt hợp lòng dân,thuận ý triều thần, vì thế được mọi người ủng hộ, hưởng ứng.
 
Câu 5 trang 51 - SGK Ngữ văn 8 tập 2: Vì sao nói việc Chiếu dời đô ra đời phản ánh ý chí độc lập, tự cường và sự phát triển lớn mạnh của dân tộc Đại Việt?

 Nói Chiếu dời đô phản ánh ý chí độc lập, tự cường và sự phát triển lớn mạnh của dân tộc Đại Việt vì:
– Đại La là nơi giao lưu trọng yếu, bằng phẳng rộng rãi. Khi dời đô ra Đại La, nhà Lí đã có đủ sức mạnh về quân sự để phòng thủ đất nước, chống lại sự xâm lược phương Bắc.
– Đại La là nơi trung tâm, có nhiều điều kiện để phát triển.
→ Đưa kinh đô từ vùng núi ra đồng bằng đã phản ánh được thế lực đang lớn mạnh của đất nước Đại Việt.
Giải các bài tập Bài 22 SGK Ngữ văn 8 •Chiếu dời đô (Thiên đo chiếu) •Câu phủ định •Chương trình địa phương (phần Văn và Tập làm văn)
Bài trước Bài sau
+ Mở rộng xem đầy đủ