Soạn bài Tóm tắt văn bản tự sự
I - Thế nào là tóm tắt văn bản tự sự ?
1. Trong cuộc sống hằng ngày, có những văn bản tự sự chúng ta đã đọc nhưng nếu muốn ghi lại nội dung chính của chúng để sử dụng hoặc thông báo cho người khác biết thì phải tóm tắt văn bản tự sự.
2. Từ gợi ý trên, theo em, thế nào là tóm tắt văn bản tự sự ? Suy nghĩ và lựa chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau :
a) Ghi lại đầy đủ mọi chi tiết của văn bản tự sự.
b) Ghi lại một cách ngắn gọn, trung thành những nội dung chính của văn bản tự sự.
c) Kể lại một cách sáng tạo nội dung của văn bản tự sự.
d) Phân tích nội dung, ý nghĩa và giá trị của văn bản tự sự.
II - Cách tóm tắt văn bản tự sự
1. Những yêu cầu đối với văn bản tóm tắt
Đọc văn bản tóm tắt sau và trả lời các câu hỏi.
Vua Hùng thứ mười tám có người con gái đẹp tên là Mị Nương. Nhà vua muốn kén một chàng rể xứng đáng. Sơn Tinh và Thủy Tinh cùng một lúc đến cầu hôn. Cả hai người đều có tài, vua Hùng không biết gả con cho ai, bèn ra điều kiện thách đố để dễ bề lựa chọn. Sơn Tinh thắng cuộc, cưới Mị Nương rồi đưa về núi. Thủy Tinh tức giận dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng bị thua. Từ đó, hằng năm, Thủy Tinh dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng đều thất bại.
a) Văn bản tóm tắt trên kể lại nội dung của văn bản nào ? Dựa vào đâu mà em nhận ra được điều đó ? Văn bản tóm tắt trên có nêu được nội dung chính của văn bản được tóm tắt không ?
b) Văn bản tóm tắt trên có gì khác so với văn bản được tóm tắt (về độ dài, về lời văn, về số lượng nhân vật, sự việc, ...)
c) Từ việc tìm hiểu trên, hãy cho biết các yêu cầu đối với một văn bản tóm tắt.
2. Các bước tóm tắt văn bản
Muốn tóm tắt được một văn bản, theo em phải làm nhưng việc gì ? Những việc ấy phải thực hiện theo trình tự nào ?
I - Thế nào là tóm tắt văn bản tự sự ? (trang 60 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1)
Mục đích của việc tóm tắt văn bản tự sự là : Ghi lại một cách ngắn gọn, trung thành những nội dung chính của văn bản tự sự.
Ta chọn ý b)
II - Cách tóm tắt văn bản tự sự
1. Những yêu cầu đối với văn bản tóm tắt ( trang 60 - SGk Ngữ Văn 8 tập 1)
Đọc văn bản tóm tắt sau và trả lời các câu hỏi.
a) - Đoạn văn kể lại nội dung của văn bản Sơn Tinh, Thủy Tinh.
- Dựa vào các nhân vật, sự việc và chi tiết tiêu biểu đã nêu ở văn bản tóm tắt.
b) Đoạn văn khác với văn bản ấy ở chỗ :
- Độ dài : ngắn hơn
- Số lượng nhân vật và sự việc : ít hơn vì chỉ lựa chọn các nhân vật chính và những sự việc quan trọng.
- Lời văn : không phải trích nguyên văn từ tác phẩm mà là lời của người viết tóm tắt.
c) - Bản tóm tắt chưa nêu được kết cục của tác phẩm nên người đọc chưa hình dung được kết thúc của câu chuyện.
- Có thể thêm vào văn bản tóm tắt câu sau : "Thủy Tinh mệt mỏi, không làm gì được đành rút nước về, tuy vậy hàng năm vẫn dâng nước lên để trả thù Sơn Tinh".
d) Tóm tắt văn bản tự sự là dùng lời văn của mình trình bày một cách ngắn gọn nội dung chính của văn bản đó.
2. Các bước tóm tắt văn bản ( trang 61 - SGK Ngữ Văn 8 tập 1)
Để tóm tắt được văn bản :
- Đọc toàn bộ tác phẩm, nắm được ý tưởng nội dung của tác giả.
- Lựa chọn những nội dung chính cần ghi lại :
+ Các sự việc chính, nhân vật chính quyết định đến câu chuyện trong tác phẩm.
+ Sắp xếp hợp lý nội dung chính theo trình tự hợp lý.
+ Diễn đạt bằng lời văn của mình những nội dung đã xác định.
Ghi nhớ :
- Tóm tắt văn bản tự sự là dùng lời văn của mình trình bày một cách ngắn gọn nội dung chính (bao gồm sự việc tiêu biểu và nhân vật quan trọng) của văn bản đó.
- Văn bản tóm tắt cần phản ánh trung thành nội dung của văn bản được tóm tắt.
- Muốn tóm tắt văn bản tự sự, cần đọc kĩ để hiểu đúng chủ đề văn bản, xác định nội dung chính cần tóm tắt, sắp xếp các nội dung ấy theo một trình tự hợp lí, sau đó viết thành văn bản tóm tắt.