Soạn bài Tìm hiểu chung về phép lập luận chứng minh
I. Mục Đích Và Phương Pháp Chứng Minh
1.
Hãy nêu ví dụ và cho biết: Trong đời sống, khi nào người ta cần chứng minh? Khi cần chứng minh cho ai đó tin rằng lời nói của em là thật, em phải làm như thế nào? Từ đó em rút ra nhận xét: Thế nào là chứng minh?
2. Trong văn bản nghị luận, khi người ta chỉ được sử dụng lời văn (không được dùng nhân chứng, vật chứng) thì làm thế nào để chứng tỏ một ý kiến nào đó là đúng sự thật và đáng tin cậy?
3. Đọc bài văn nghị luận sau và trả lời câu hỏi.
ĐỪNG SỢ VẤP NGÃ
Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ. Lần đầu tiên chập chững bước đi, bạn đã bị ngã. Lần đầu tiên tập bơi, bạn uống nước và suýt chết đuối phải không? Lần đầu tiên chơi bóng bàn, bạn có đánh trúng bóng không? Không sao đâu vì…
Oan Đi-xnây(a) từng bị tòa báo sa thải vì thiếu ý tưởng. Ông cũng nếm mùi phá sản nhiều lần trước khi sáng tạo nên Đi-xnây-len.
Lúc còn học phổ thông, Lu-i Pa-xtơ(b) chỉ là một học sinh trung bình. Về môn Hóa, ông đứng hạng 15 trong số 22 học sinh của lớp.
Lép Tôn-xtôi(c), tác giả của bộ tiểu thuyết nổi tiếng Chiến tranh và hòa bình, bị đình chỉ học đại học vì “vừa không có năng lực, vừa thiếu ý chí học tập”.
Chú thích:
(a) Oan Đi-xnây (1901-1966): nhà làm phim hoạt hình Mĩ nổi tiếng, người sáng lập Đi-xnây-len, công viên giải trí khổng lồ tại Ca-li-phoóc-ni-a, nước Mĩ.
(b) Lu-i Pa-xtơ (1822-1895): nhà khoa học Pháp, người đặt nền móng cho ngành vi sinh vật học cận đại.
(c) Lép Tôn-xtôi (1828-1910): nhà văn Nga vĩ đại.
Hen-ri Pho(a) thất bại và cháy túi tới năm lần trước khi thành công.
Ca sĩ ô-pê-ra nổi tiếng En-ri-cô Ca-ru-xô(b) bị thầy giáo cho là thiếu chất giọng và không thể nào hát được.
Vậy xin bạn chớ lo sợ thất bại. Điều đáng sợ hơn là bạn đã bỏ qua nhiều cơ hội chỉ vì không cố gắng hết mình.
Ca sĩ ô-pê-ra nổi tiếng En-ri-cô Ca-ru-xô(b) bị thầy giáo cho là thiếu chất giọng và không thể nào hát được.
Vậy xin bạn chớ lo sợ thất bại. Điều đáng sợ hơn là bạn đã bỏ qua nhiều cơ hội chỉ vì không cố gắng hết mình.
(Theo Trái tim có điều kì diệu)
Chú thích:
(a) Hen-ri Pho (1863-1947): nhà tư bản, người sáng lập một tập đoàn kinh tế lớn ở Mĩ
(b) En-ri-cô Ca-ru-xô (1873-1921):danh ca I-ta-li-a
Câu hỏi
a) Luận điểm cơ bản của bài văn này là gì? Hãy tìm những câu mang luận điểm đó.
b) Để khuyên người ta “đừng sợ vấp ngã”, bài văn đã lập luận như thế nào? Các sự thật được dẫn ra có đáng tin không? Qua đó, em hiểu phép lập luận chứng minh là gì?
II. Luyện tập
Đọc bài văn sau và trả lời câu hỏi.
KHÔNG SỢ SAI LẦM
Bạn ơi, nếu bạn muốn sống một đời mà không phạm chút sai lầm nào, làm gì được nấy, thì đó là bạn ảo tưởng, hoặc là bạn hèn nhát trước cuộc đời.
Một người mà lúc nào cũng sợ thất bại, làm gì cũng sợ sai lầm là một người sợ hãi thực tế, trốn tránh thực tế, và suốt đời không bao giờ có thể tự lập được. Bạn sợ sặc nước thì bạn không biết bơi; bạn sợ nói sai thì bạn không nói được ngoại ngữ! Một người mà không chịu mất gì thì sẽ không được gì. Sai lầm cũng có hai mặt. Tuy nó đem lại tổn thất, nhưng nó cũng đem đến bài học cho đời.
Khi tiến bước vào tương lai, bạn làm sao tránh được sai lầm? Nếu bạn sợ sai thì bạn chẳng dám làm gì. Người khác bảo bạn sai chưa chắc bạn đã sai, vì tiêu chuẩn đúng sai khác nhau. Lúc đó bạn chớ ngừng tay, mà cứ tiếp tục làm, dù cho có gặp trắc trở. Thất bại là mẹ của thành công.
Tất nhiên bạn không phải là người liều lĩnh, mù quáng, cố ý mà phạm sai lầm. Chẳng ai thích sai lầm cả. Có người phạm sai lầm thì chán nản. Có kẻ sai lầm rồi thì tiếp tục sai lầm thêm. Nhưng có người biết suy nghĩ, rút kinh nghiệm, tìm con đường khác để tiến lên.
Những người sáng suốt dám làm, không sợ sai lầm, mới là người làm chủ số phận của mình.
(Theo Hồng Diễm).
Câu hỏi:
a) Bài văn nêu lên luận điểm gì? Hãy tìm những câu mang luận điểm đó.
b) Để chứng minh luận điểm của mình, người viết đã nêu ra những luận cứ nào? Những luận cứ ấy có hiển nhiên, có sức thuyết phục không?
c) Cách lập luận chứng minh của bài này có gì khác so với bài Đừng sợ vấp ngã?
Lời giải:
I. Mục đích và phương pháp chứng minh:
Câu 1. Trong đời sống, ta cần chứng minh khi mình muốn cho ai đó thấy rằng điều mình nói là đúng, không phải nói dối.
Ví dụ: Chứng minh em bị bệnh: em phải đưa giấy khám bệnh cho người ta biết là em bị bệnh thật không hề giả bệnh.
* Khi cần chứng minh cho ai đó tin rằng lời nói của em là thật, em phải làm:
– Đưa ra những bằng chứng thuyết phục. Bằng chứng ấy có thể là người, vật, số liệu…
* Chứng minh là đưa ra những bằng chứng để làm sáng tỏ, để chứng tỏ sự đúng đắn của vấn đề.
Câu 2. Trong văn bản nghị luận, khi người ta chỉ sử dụng lời văn thì để chứng tỏ một ý kiến nào đó đúng sự thật, đáng tin cậy ta chỉ có cách dùng lời lẽ, lời văn trình bày, lập luận rõ ràng để làm sáng rõ vấn đề.
Câu 3. Đọc đoạn văn nghị luận sau và trả lời:
a)
– Luận điểm chính: Đừng sợ vấp ngã.
– Luận điểm nhỏ (Các câu mang luận điểm).
+, Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ.
+, Vậy xin bạn chớ lo thất bại.
+, Điều đáng sợ hơn là bạn đã bỏ qua nhiều cơ hội chỉ vì không cố gắng hết mình.
b) Để khuyên người ta đừng sợ vấp ngã, bài văn đã lập luận:
– Đừng sợ vấp ngã
– Các tình huống vấp ngã thường gặp
– Những danh nhân nổi tiếng, thành đạt cũng từng vấp ngã:
+, Oan Đi – xnây từng bị tòa báo sa thải vì thiếu ý tưởng.
+, Lúc còn học phổ thông, Lu-I Pa- xtơ chỉ là một học sinh trung bình.
+, L. Tôn- xtôi, tác giả của bộ tiểu thuyết nổi tiếng “Chiến tranh và hòa bình”, bị đình chỉ học đại học vì “vừa không có năng lực, vừa thiếu ý chí học tập”.
+, Hen-ri Pho thất bại và cháy túi tới năm lần trước khi thành công.
+, Ca sĩ ô- pê-ra nổi tiếng Ca-ru-xô bị thầy giáo cho là thiếu chất giọng và không thể nào hát được.
– Cuối cùng, bạn chớ lo thất bại.
=> Các sự thật được dẫn đáng tin cậy. Phép lập luận chứng minh là dùng những lí lẽ, bằng chứng chân thực , đã được thừa nhận để chứng tỏ luận điểm mới là đáng tin cậy.
II. Luyện Tập.
Đọc bài văn “Không sợ sai lầm”:
a. Luận điểm: Không sợ sai lầm.
* Những câu mang luận điểm đó:
– Bạn ơi, nếu bạn muốn sống một đời mà không phạm chút sai lầm nào…cuộc đời.
– Sai lầm cũng có hai mặt. Tuy nó đem lại tổn thất nhưng nó cũng đem đến bài học cho đời.
– Thất bại là mẹ của thành công.
– Những người sáng suốt dám làm, không sợ sai lầm, mới là người làm chủ số phận của mình.
b. Luận cứ:
– Không chịu mất thì cũng chẳng được gì: “Một người mà lúc nào cũng sợ thất bại …ngoại ngữ”.
– Khó tránh được những sai lầm trên con đường bước vào tương lai: “Nếu bạn sợ sai thì bạn chẳng dám làm gì…Thất bại là mẹ thành công”.
– Không liều lĩnh, mù quáng, cố ý mà phạm sai lầm mà phải biết suy nghĩ, rút kinh nghiệm: “Tất nhiên bạn không phải là người liều lĩnh…để tiến lên”.
=> Những luận cứ ấy có hiển nhiên, có sức thuyết phục.
c. Cách lập luận chứng minh của bài này khác với bài “Đừng sợ vấp ngã”:
– Để chứng minh, trong bài “Đừng sợ vấp ngã”, người viết đã sử dụng lí lẽ và nhiều dẫn chứng cụ thể.
– Trong bài “Không sợ sai lầm”, người viết sử dụng lí lẽ và phân tích lí lẽ, không nêu dẫn chứng cụ thể.
+ Mở rộng xem đầy đủ