Soạn bài Từ láy

+ Cả ba từ láy đăm đăm, mếu máo, liêu xiêu đều có sự hòa phối về âm thanh.

+ Đều do hai tiếng tạo thành.

+ Đăm đăm – láy hoàn toàn

+ Mếu máo – láy phụ âm (m) (láy bộ phận)

+ Liêu xiêu – láy vần (iêu) (láy bộ phận)

– Vừa nghe thấy thế, em tôi bất giác run lên bần bật, kinh hoàng đưa cặp mắt tuyệt vọng nhìn tôi. (in đậm từ bần bật)

– Cặp mắt đen của em lúc này buồn thăm thẳm, hai bờ mi đã sưng mọng lên vì khóc nhiều. (in đậm từ thăm thẳm)

   Các từ bật bật, thẳm thẳm sai về nguyên tắc cấu tạo từ láy toàn bộ. Từ láy toàn bộ có trường hợp láy lại nguyên dạng âm gốc như đăm đăm, song cần lưu ý các trường hợp do sự hoà phối âm thanh nên tiếng láy có biến đổi thanh điệu, phụ âm cuối, chẳng hạn: đo trong đo đỏ, xôm trong xôm xốp, bần trong bần bật, thăm trong thăm thẳm, … Các từ này vẫn thuộc loại từ láy toàn bộ.

  Các từ này được tạo thành dựa trên nguyên tắc mô phỏng âm thanh (còn gọi là từ láy tượng thanh): ha hả như tiếng cười, oa oa giống như âm thanh tiếng khóc của em bé, tích tắc giống như âm thanh quả lắc đồng hồ, gâu gâu giống như âm thanh của tiếng chó sủa.

– Các từ thuộc nhóm (a) đều có khuôn vần i. Âm thanh của khuôn vần này gợi ra những cái nhỏ vụn, tương ứng với những sự vật, hiện tượng mà các từ lí nhí, li ti, ti hí,… biểu đạt.

– Các từ thuộc nhóm (b) có đặc điểm là:

+ Láy bộ phận phụ âm đầu, tiếng gốc đứng sau.

+ Các tiếng láy đều có chung vần âp, có thể hình dung mô hình cấu tạo loại từ này như sau: (x + âp) + xy; trong đó, x là phụ âm được láy lại, y là phần vần của tiếng gốc, âp là phần vần của tiếng láy.

+ Các từ thuộc nhóm này có chung đặc điểm ý nghĩa là: chỉ sự trạng thái chuyển động liên tục, hoặc sự thay đổi hình dạng của sự vật khi ẩn khi hiện, khi rõ khi phông rõ.

– Đặt câu với mỗi từ.

+ Bàn tay mẹ mới mềm mại àm sao!

+ Quả cà chua này có màu đo đỏ.

Các từ láy: mềm mại, đo đỏ so với nghĩa các tiếng gốc của chúng có sắc thái của từ láy giảm nhẹ so với gốc. Nó là trạng thái động  chứ không như tiếng gốc nó là trạng thái tĩnh.

Láy toàn bộ		bần bật, thăm thẳm, chiêm chiếp, chiền chiện.
Láy bộ phận	Láy phụ âm đầu	nức nở, tức tưởi, rón rén, lặng lẽ, rực rỡ, nhảy nhót, ríu ran, nặng nề
	Láy phần vần	liêu xiêu,...

 

Các tiếng láy cần điền:

Câu 3. Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống trong các
– nhẹ nhàng, nhẹ nhõm:
a. Bà mẹ …. khuyên bảo con.
b. Làm xong công việc, nó thở phào … như trút được gánh nặng.
– xấu xí, xấu xa:
a. Mọi người đều căm phẫn hành động … của tên phản bội.
b. Bức tranh của nó vẽ nguệch ngoạc, ….
- tan tành, tan tác:
a. Chiếc lọ rơi xuống đất, vỡ …
b. Giặc đến, dân làng … mỗi người một ngả.

Từ thích hợp điền:

– Bà mẹ nhẹ nhàng khuyên bảo con.

– Làm xong công việc nỏ thở phào nhẹ nhõm như trút được gánh nặng.

– Mọi người đều căm phẫn hành động xấu xa của tên phản bội.

– Bức tranh nó vẽ nguệch ngoạc xấu xí.

– Chiếc lọ rơi xuống đất vỡ tan tành.

– Giặc đến, dân làng tan tác mỗi người một nơi.

– Mẹ em có dáng người nhỏ nhắn.

– Anh Ba nói năng nhỏ nhẹ như con gái.

– Mẹ chăm chút cho các con từ những cái nhỏ nhặt nhất.

– Tôi không hề nhỏ nhen như cậu nghĩ.

– Cánh chim nhỏ nhoi giữa bầu trời cao rộng.

Tất cả đều là từ ghép, bởi vì mỗi tiếng trong từ đều có nghĩa, chúng chỉ giống từ láy ở việc lặp phụ âm đầu.

a. Nghĩa của các từ:

– chiền: từ cổ, cũng có nghĩa là chùa.

– nê: từ cổ, có nghĩa là chán, con người ăn vào nhưng ko tiêu hóa được thức ăn.

– rớt: rơi ra một vài giọt (còn sót lại, hỏng, không đỗ) hoặc cũng có nghĩa là rơi.

– hành: thực hành.

b. Theo cách giải nghĩa trên đây thì các từ đã cho là từ ghép vì cả hai tiếng trong từ đều có nghĩa.