Soạn bài Bài ca Côn Sơn Nguyễn Trãi

  Thể thơ của đoạn thơ được trích dịch trong bài Bài ca Côn Sơn là lục bát. 

- 4 dòng có 6 chữ và 4 dòng có 8 chữ

- Chữ cuối câu 6 vần với chữ 6 câu 8

Ví dụ: rầm vần với cầm

 - Chữ cuối câu 8 của cặp trên vần với chữ cuối câu 6 ở cặp dưới.

Ví dụ êm vần với nêm

- Tất cả những chữ hiệp vần đều thanh bằng.

a) Nhân vật ta là ai?

b) Hình ảnh và tâm hồn của nhân vật ta hiện lên trong đoạn thơ như thế nào?

c) Tiếng suối chảy rì rầm được ví với tiếng đàn cầm. Đá rêu phơi được ví với chiếu êm. Cách ví von đó giúp em cảm nhận được điều gì về nhân vật ta?

Trong đoạn thơ có năm từ ta.

a) Nhân vật ta là thi sĩ Nguyễn Trãi .

b) Từ việc nghe tiếng suối mà tưởng như tiếng đàn, ngồi trên đá tưởng như ngồi chiếu êm, nằm dưới bóng mát mà ngâm thơ nhàn. Qua những việc đó, nhân vật ta hiện lên với tư cách một con người thảnh thơi rất đa cảm, đang thả mình vào cảnh trí Côn Sơn: một Nguyễn Trãi rất mực thi sĩ.

c) Tiếng suối chảy rì rầm được ví với tiếng đàn cầm. Đá rêu phơi được ví với chiếu êm. Cách ví von đó cho thấy tác giả – nhân vật ta – 1 người rất yêu thiên nhiên, có khả năng tưởng tượng độc đáo của một tâm hồn thi sĩ.

  Cùng với hình ảnh của nhân vật ta, cảnh tượng Côn Sơn được miêu với các chi tiết: có suối chảy rì rầm, có bàn đá rêu phơi, có rừng trú: xanh, có bóng mát. Côn Sơn đúng là một cảnh trí thiên nhiên khoáng đạt, thanh tĩnh, một cảnh thần tiên cho thi nhân ngồi ngâm thơ nhàn một cách thú vị.

  Nhân vật ta ngâm thơ nhàn trong màu xanh mát của bóng trúc râm. hình ảnh đó cho thấy một sự giao hòa tuyệt đối giữa con người với cảnh vật. Từ sự giao hòa đó, gợi cho ta nghĩ đến hình ảnh một ông tiên đang rất nhàn, không chút vấn vương thế sự. Đó là một thi sĩ đa tình đang thả trọn vẹn tâm hồn với thiên nhiên. “Nhàn” chính là tâm trạng của tác giả lúc này.

Ta hình dung được Nguyễn Trãi ở Côn Sơn là con người yêu thiên nhiên dù ở ẩn nhưng ông vẫn luôn lo cho đất nước, cho nhân dân. Ông luôn là người có nhân cách thanh cao, phẩm chất thi sĩ và nghệ sĩ ở ông.

  Điệp từ “ta”, “Côn Sơn”, “trong”…  trong đoạn trích cho thấy Nguyễn Trãi đang sống những ngày tháng an nhàn, ẩn dật ở Côn Sơn bởi Nguyễn Trãi chỉ có “ta nghe, ta ngồi, ta tìm, ta lên, ta nằm và ta ngâm thơ”.

=> Tất cả các điệp ngữ góp phần tích cực làm cho đoạn thơ có giọng điệu nhẹ nhàng, thảnh thơi, êm ái.

  So sánh cách ví von tiếng suối của Nguyễn Trãi trong hai câu thơ “Côn Sơn suối chảy rì rầm, ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai” và của Hồ Chí Minh trong câu thơ “Tiếng suối trong như tiếng hát xa”, ta thấy có những điểm sau: 

   - Cả hai đều bộc lộ tâm hồn thi sĩ của tác giả trong việc đón nhận tiếng suối. Cả hai tâm hồn đều có khả năng hòa nhập với thiên nhiên, đều nghe tiếng suối mà như nghe nhạc trời. Tuy nhiên âm nhạc ở đây  một tiếng đàn cầm (Nguyễn Trãi) một là tiếng hát ( Hồ Chí Minh). Dù là đàn cầm hay tiếng hát thì cũng là  giai điệu tuyệt vời của âm nhạc.

Học sinh học tự thuộc lòng đoạn trích Bài ca Côn Sơn.