Soạn bài So sánh tiếp theo

I - Các kiểu so sánh

1. Tìm phép so sánh trong khổ thơ sau :

Những ngôi sao thức ngoài kia

Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con

Đêm nay con ngủ giấc tròn

Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.

(Trần Quốc Minh)

2. Từ ngữ chỉ ý so sánh trong các phép so sánh trên có gì khác nhau ?

3. Tìm thêm những từ ngữ chỉ ý so sánh ngang bằng hoặc không ngang bằng.

II - Tác dụng của so sánh

1. Tìm phép so sánh trong đoạn văn dưới đây :

Mỗi chiếc lá rụng có một linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác riêng. Có chiếc tựa mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ. Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên, hay giữ thăng bằng cho chậm tới cái giây nằm phơi trên mặt đất. Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại : cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây không bằng một vài giây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ. Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất mình muốn bay trở lại cành. Có chiếc lá đầy âu yếm rơi bám vào một bông hoa thơm, hay đến mơn trớn một ngọn cỏ xanh mềm mại.

(Khái Hưng)

2. Trong đoạn văn đã dẫn, phép so sánh có tác dụng gì :

- Đối với việc miêu tả sự vật, sự việc ?

- Đối với việc thể hiện tư tưởng, tình cảm của người viết ?

III - Luyện tập

1. Chỉ ra các phép so sánh trong những khổ thơ dưới đây. Cho biết chúng thuộc những kiểu so sánh nào. Phân tích tác dụng gợi hình, gợi cảm của một phép so sánh mà em thích.

a)                                        Quê hương tôi có con sông xanh biếc

                                           Nước gương trong soi tóc những hàng tre

                                           Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè

                                           Tỏa nắng xống lòng sông lấp loáng.

(Tế Hanh)

b)

Con đi trăm núi ngàn khe

Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm

Con đi đánh giặc mười năm

Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi.

(Tố Hữu)

c)                                       Anh đội viên mơ màng

                                          Như nằm trong giấc mộng

                                          Bóng Bác cao lồng lộng

                                          Ấm hơn ngọn lửa hồng

(Minh Huệ)

2. Hãy nêu những câu văn có ử dụng phép so sánh trong bài Vượt thác. Em thích hình ảnh so sánh nào ? Vì sao ?

3. Dựa theo bài Vượt thác, hãy viết một đoạn văn từ ba đến năm câu tả dượng Hương Thư đưa thuyền vượt qua thác dữ ; trong đoạn văn có sử dụng cả hai kiểu so sánh đã được giới thiệu.