Soạn bài Mẹ hiền dạy con
1. Lập bảng tóm tắt năm sự việc đã diễn ra giữa mẹ con thầy Mạnh Tử (thuở nhỏ), theo mẫu sau đây :
| Sự việc | Con | Mẹ |
| 1 | ||
| 2 | ||
| 3 | ||
| 4 | ||
| 5 |
I. Đọc - Hiểu văn bản
Câu 1 : Lập bảng tóm tắt năm sự việc đã diễn ra giữa mẹ con thầy Mạnh Tử (thuở nhỏ), theo mẫu sau đây :
| Sự việc | Con | Mẹ |
| 1 | Bắt chước đào, chôn, lăn, khóc. | Dọn nhà ra gần chợ. |
| 2 | Bắt chước cách nô nghịch, buôn bán điên đảo. | Dọn nhà đến cạnh trường học. |
| 3 | Bắt chước tập cách lễ phép, cắp sách vở. | Vui vẻ, yên tâm. |
| 4 | Hỏi người ta giết lợn làm gì. | Nói đùa "Để cho con ăn đấy" nhưng sau đó lại đi mua thịt lợn cho con vì lo con sẽ học theo cách nói dối. |
| 5 | Bỏ học về nhà chơi. | Cầm dao cắt đứt tấm vải và nói : "Con đang đi học mà bỏ học, thì cũng như ta đang dệt tấm vải này mà cắt đứt đi vậy". |
Câu 2 : Ý nghĩa của việc dạy con trong 3 sự việc đầu là gì ? Trong hai sự việc sau là gì ? Ở hai sự việc sau, về ý nghĩa có gì khác so với ba sự việc đầu ? Hãy nêu lên tác dụng của cách dạy con của bà mẹ thầy Mạnh Tử.
- Ý nghĩa của việc dạy con trong ba sự việc đầu là vấn đề chọn môi trường sống thuận lợi nhất cho việc hình thành nhân cách của trẻ thơ.
- Ý nghĩa của việc dạy con trong hai sự việc sau là phải giữ lời hứa với trẻ, đồng thời kiên quyết với việc hướng trẻ vào sự chăm chỉ, chuyên cần. Cả hai sự việc này đều có ý nghĩa hình thành nhân cách của trẻ em.
- Tác dụng của cách dạy con của bà mẹ thầy Mạnh Tử : từ hôm đó thầy Mạnh Tử học tập rất chuyên cần, rồi sau trở thành một người có đạo đức và hiểu biết rộng.
Câu 3 : Em hình dung bà mẹ thầy Mạnh Tử là người như thế nào ?
- Bà mẹ thầy Mạnh Tử có lòng thương con rất mực, nên có ý thức dạy con từ sớm, chọn môi trường thích hợp nhất cho con và kiên quyết rèn luyện những đức tính quý báu để con học tập, trở thành người có ích cho xã hội.
- Mặt khác, về phương pháp dạy con, mẹ thầy Mạnh Tử có ý thức giữ nghiêm lời hứa và kiên quyết rèn luyện đức tính chăm chỉ cho con.
Câu 4 : Hãy đọc lại chú thích dấu sao (*) ở bài Con hổ có nghĩa (trang 143), đoạn nói về cách viết truyện trung đại, từ đó nêu nhận xét về cách viết truyện Mẹ hiền dạy con.
Cách viết Mẹ hiền dạy con là :
- Thể loại truyện trung đại Việt Nam.
- Nội dung mang tính giáo dục.
- Câu chuyện này gần với kí với sử. Nó ghi chép những sự việc có thật.
- Cốt truyện đơn giản (có 5 sự kiện không phức tạp).
- Nhân vật được ngôi thứ ba miêu tả thông qua hành động và ngôn ngữ đối thoại.
II. Luyện tập
Câu 1 : Hãy phát biểu cảm nghĩ của em về sự việc : Bà mẹ thầy Mạnh Tử đang ngồi dệt vải trông thấy con bỏ học về nhà chơi, liền cầm dao cắt đứt tấm vải đang dệt trên khung.
- Cảm phục thái độ kiên quyết, dứt khoát của bà mẹ thầy Mạnh Tử.
- Tâm đắc với cách dạy con thông qua hành động cụ thể, để cho con tự nghĩ.
Câu 2 : Từ chuyện mẹ con thầy Mạnh Tử xưa, em có suy nghĩ gì về đạo làm con của mình ?
- Thấy được sự hi sinh của cha mẹ.
- Kính yêu cha mẹ, kính yêu người có công dạy dỗ mình nên người.
- Phải biết tự giác suy nghĩ và quyết tâm cao độ trong học tập, tu dưỡng đạo đức.
Câu 3 : Có hai yếu tố Hán Việt đồng âm :
- tử : chết
- tử : con
Hãy cho biết các kết hợp dưới đây được sử dụng với nghĩa nào ?
công tử, tử trận, bất tử, hoàng tử, đệ tử, cảm tử.
Trả lời :
- Nghĩa tử : chết
+ tử trận
+ bất tử
+ cảm tử
- Nghĩa tử : con
+ công tử
+ hoàng tử
+ đệ tử