Soạn bài Câu trần thuật đơn có từ là

I - Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ là

Câu 1 : Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau :

a) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.

                                                                           (Vũ Trinh)

b) Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo.

                  (Theo Ngữ văn 6, tập một)

c) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa.

                                                                                                               (Nguyễn Tuân)

d) Dế Mèn trêu chị Cốc là dại. 

Trả lời :

Chủ ngữ, vị ngữ trong từng câu là :

a) - Chủ ngữ : Bà đỡ Trần

- Vị ngữ : là người huyện Đông Triều.

b) - Chủ ngữ : Truyền thuyết.

- Vị ngữ : là loại truyện…kì ảo.

c) - Chủ ngữ : Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô.

- Vị ngữ : là một ngày trong trẻo, sáng sủa.

d) - Chủ ngữ : Dế Mèn trêu chị Cốc

- Vị ngữ : là dại.

Câu 2 : Vị ngữ của các câu trên do những từ hoặc cụm từ loại nào tạo thành ?

Vị ngữ trong các câu trên do :

a) Từ là + Cụm danh từ tạo thành 

b) Từ là + Cụm danh từ tạo thành

c) Từ là + Cụm danh từ tạo thành

d) Từ là + Tính từ

Câu 3 : Chọn những từ hoặc cụm từ phủ định thích hợp cho sau đây điền vào trước vị ngữ của các câu trên : không, không phải, chưa, chưa phải.

a) Bà đỡ Trần (không) là người huyện Đông Triều.

b) Truyền thuyết (không phải) là loại truyện dân gian kể về nhân vật… kì ảo.

c) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô (không phải )là ngày trong trẻo, sáng sủa.

d) Dế Mèn trêu chị Cốc (chưa phải) là dại.

Ghi nhớ :

Trong câu trần thuật đơn có từ là :

- Vị ngữ thường do từ là kết hợp với danh từ (cụm danh từ) tạo thành. Ngoài ra, tổ hợp giữa từ là với động từ (cụm động từ) hoặc tính từ (cụm tính từ), ... cũng có thể làm vị ngư.

- Khi vị ngữ biểu thị ý phủ định, nó kết hợp với các cụm từ không phải, chưa phải.

II - Các kiểu câu trần thuật đơn có từ là

Đọc lại các câu vừa phân tích ở phần I và trả lời câu hỏi :

1. Vị ngữ của câu nào trình bày cách hiểu về sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở chủ ngữ ?

Vị ngữ của câu trình bày cách hiểu về sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở chủ ngữ: Câu b

2. Vị ngữ của câu nào có tác dụng giới thiệu sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở chủ ngữ ?

Vị ngữ của câu có tác dụng giới thiệu sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở chủ ngữ: Câu a.

3. Vị ngữ của câu nào miêu tả đặc điểm, trạng thái của sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở chủ ngữ ?

Vị ngữ của câu miêu tả đặc điểm, trạng thái của sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở chủ ngữ: Câu c

4. Vị ngữ của câu nào thể hiện sự đánh giá đối với sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở chủ ngữ ?

Vị ngữ của câu thể hiện sự đánh giá đối với sự vật, hiện tượng, khái niệm nói ở chủ ngữ: Câu d.

Ghi nhớ :

Có một số kiểu câu trần thuật đơn có từ là đáng chú ý như sau :

- Câu định nghĩa

- Câu giới thiệu

- Câu miêu tả

- Câu đánh giá

III - Luyện tập

Câu 1 : Tìm câu trần thuật đơn có từ là trong những câu dưới đây :

a) Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

(Ngữ văn 6, tập hai)

b) Người ta gọi chàng là Sơn Tinh.

                                                              (Sơn Tinh, Thủy Tinh)

c) Tre là cánh tay của người nông dân [...].

Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.

[...] Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc của đồng quê.

                                                                                                 (Thép Mới)

d)                                              Bồ các là bác chim ri

                                                 Chim ri là dì sáo sậu

                                                 Sáo sậu là cậu sáo đen

                                                 Sáo đen là em tu hú

                                                 Tu hú là chú bồ các.

                                                                                           (Đồng dao)

đ) Vua nhớ công ơn phong là Phù Đổng Thiên Vương và lập đền thờ ngay ở quê nhà.

                                                                                                                                      (Thánh Gióng)

e)                      Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối.

                         Và dại khờ là những lũ người câm

                         Trên đường đi như những bóng âm thầm

                         Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng.

                                                                            (Tố Hữu)

Các câu trần thuật đơn có từ là :

- Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

- Tre là cánh tay của người nông dân [...].

- Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.

- [...] Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc của đồng quê.

- Bồ các là bác chim ri

- Chim ri là dì sáo sậu

- Sáo sậu là cậu sáo đen

- Sáo đen là em tu hú

- Tu hú là chú bồ các.

- Khóc là nhục

- Và dại khờ là những lũ người câm

Câu 2 : Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu trần thuật đươn có từ là vừa tìm được. Cho biết các câu ấy thuộc những kiểu nào.