Soạn bài Tây Tiến - Quang Dũng - SGK Ngữ văn 12

Nét đặc sắc của bức tranh thiên nhiên trong đoạn thơ thứ nhất và hình ảnh người lính Tây Tiến hiện lên trong đoạn thơ như thế nào?
• Bức tranh thiên nhiên khắc nghiệt, với những nét chấm phá dữ dội : 
- “Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi / Mường Lát hoa về trong đêm hơi” : Cuộc hành trình gian truân kéo dài từ khi mặt trời còn chưa tỏ,cảnh vật còn “sương lấp” đến tận khi “trong đêm hơi”; những địa danh xa lạ với những chàng trai Hà Thành, càng khiến cho chặng đường trở nên gian khó, khắc nghiệt.
- "Dốc lên khúc khuỷu, thăm thẳm/ Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống" :
Bức tranh thiên nhiên hiện lên với vẻ đẹp hùng vĩ, oai hùng, tràn đầy nỗi sợ : “ngàn thước” , tưởng chừng con người chỉ là một điểm nhấn nhỏ bé trong bức tranh thiên nhiên đáng sợ và rộng lớn.
- Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi : Những cơn mưa rừng, gợi ra không gian mênh mông, đầy trắc trở.
- Thác gầm thét /Mường Hịch cọp trêu người : Chốn rừng thiêng nước độc mang vẻ đẹp hoang sơ, oai hùng, và đầy bí hiểm.
• Hình ảnh người lính Tây Tiến hiện lên với thái độ lạc quan, vẫn miệt mài thực hiện nghĩa vụ của mình
- “Heo hút cồn mây súng ngửi trời”: sự bất khuất, dũng cảm đối mặt với những gian khó, bất chấp nguy hiểm của cuộc chiến hay sự uy mãnh của thiên nhiên đang đe dọa.
- “Gục lên súng mũ bỏ quên đời”, nguy hiểm là vậy, cái chết không thể tránh khỏi, nhưng câu thơ cho người đọc thấy những người lính ấy vẫn lạc quan, vẫn tiếp tục chiến đấu, đốt hết “lửa nhiệt” trong tâm hồn. Và để trút lại sau lưng những khó nhọc, họ vẫn mơ về những “Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”: tình thương, kỉ niệm, nguồn sức mạnh tiếp cho họ động lực bước trên con đường của mình.
$\Rightarrow$ Bức tranh thiên nhiên càng gian khó, khốc liệt bao nhiêu, càng thách thức bao nhiêu, lòng người lại như đá, như sắt, ý chí kiên trì, bền bỉ, không quản gian truân. 

- Đoạn thơ thứ hai, Quang Dũng tập trung xây dựng những nét hào hoa, lãng mạn, vẻ đẹp sâu thẳm trong tâm hồn những người lính trẻ.
- Đoạn thơ là bức tranh cảnh vật và con người hòa quyện làm một, giữa những ánh lửa chập chùng, giữa tiếng khèn, giữa chiều sương, hình ảnh “em” xuất hiện, hình ảnh “dáng người độc mộc”. Trong những “khoảng lặng của bom đạn”, người chiến sĩ nhớ về những thứ thanh bình, yên ả nhất, đó là tình yêu thương nồng đượm – tình quân dân, tình yêu của đôi lứa. Tất cả hòa quyện lại thành một bức tranh đầy thi vị
- “Người đi Châu Mộc chiều sương ấy” trở thành khoảng không gian trữ tình , phép nhân hóa “hồn lau nẻo bến bờ” gợi vẻ đẹp của người con gái Tây Bắc, hay cũng chính là lòng người, phép nhân hóa làm câu thơ thêm có hồn, thêm uyển chuyển, gợi lên nhiều dư vị.
 

Nhận xét : Phải có bút lực, phải có tình yêu thương chân thành những miền đất Tây Bắc ấy, phải có một hồn thơ, thực thơ, và một bản lĩnh để cất lên thứ giọng trữ tình nhưng không yếu mềm , Quang Dũng mới có thể lưu lại một dư âm xót xa, nhưng hi vọng đến thế !

     Hình ảnh người lính Tây Tiến hiện lên với vẻ lãng mạn và bi tráng, giữa hững vất vả, khó khăn, vẻ đẹp lãng mạn, hào hoa vẫn hiện lên cùng với giọng thơ oai hùng, kiêu bạc.
“Đoàn binh không mọc tóc /Quân xanh màu lá dữ oai hùm” : Đoàn bình không mọc tóc, do họ tự cạo tóc hay do căn bệnh sốt rét đã làm họ rụng hết tóc. Làn da xanh xao, ốm yếu và nhợt nhạt. Những khó khăn, mà người lính Tây Tiến phải trải qua được Quang Dũng nhìn nbằng ánh mắt oai hùng, uy nghiêm, đầy chất thơ: “đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”: là những tình cảm chân thành, thầm kín, một nỗi lòng âm ỉ trong những người trẻ tuổi.
 

    Ngay trước cả cái chết “chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”: thì vẻ đẹp kiêu bạc vẫn hiện lên. Không ủy mị, đau thương , không một lời xót xa. Và họ không nề hà thân xác họ, họ hi sinh và cả những hi sinh đó cũng trở thành niềm cảm hứng cho núi sông : “Sông Mã gầm lên khúc độc hành”.

     Một lần nữa, Quang Dũng dùng giọng nói của những bậc trượng phu, những đấng anh hào, những vị anh hùng để nói lên nỗi nhớ thăm thẳm trong tim.: “Đường lên thăm thẳm một chia phôi”. Không hẹn, không thề, không rõ ngày về , trong giọng nói có cả sự quyết tâm, nhưng cũng có những xao xuyến, bồi hồi, có cả cõi lòng đang trĩu nặng. Với Quang Dũng, Tây Tiến là con đường một đi không trở lại, đó là những kỉ niệm, là tuổi trẻ, là xương máu, là nhiệt huyết của tâm hồn.