Soạn bài Rừng xà nu - Nguyễn Trung Thành - Ngữ văn 12 tập 2

Câu 1 - Trang 48 SGK ngữ văn 12 tập 2:  Anh chị cảm nhận được ý nghĩa gì của truyện qua:
a. Nhan đề tác phẩm
b. Đoạn văn miêu tả cánh rừng xà nu dưới tầm đại bác
c. Hình ảnh những ngọn đồi, cánh rừng xà nu trải ra hút tầm mắt, chạy tít ătps tới chân trời luôn trở đi trở lại trong tác phẩm

Trả lời

Những cảm nhận về ý nghĩa của truyện qua: 
a. Ý nghĩa nhan đề Rừng xà nu
+ Ý nghĩa tả thực: Nhà văn nói về cây xà nu - một loài cây sống thành rừng ở Tây Nguyên. Loài cây này có sức sống mãnh liệt, không chịu khuất phục trước sự thay đổi của thời tiết.
+ Ý nghĩa biểu tượng: Qua sức sống mãnh liệt của cây xà nu, rừng xà nu, nhà văn nói đến nỗi đau và sức sống, phẩm chất kiên cường bất khuất của nhân dân Tây Nguyên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
b. Hình tượng rừng xà nu dưới tầm đại bác
- Mở đầu tác phẩm, nhà văn tập trung giới thiệu về rừng xà nu, một rừng xà nu cụ thể được xác định đó: "Nằm trong tầm đại bác của đồn giặc", "hầu hết đại bác đều rơi vào đồi xà nu cạnh con nước lớn".
- Nguyễn Trung Thành đã phát hiện ra: "cả rừng xà nu hàng vạn cây không cây nào là không bị thương". Tác giả đã chứng kiến nỗi đau của xà nu.
- Sức sống mãnh liệt của cây xà nu.
-Xà nu không những tự biết bảovệ mình mà còn bảo vệ sự sống, bảo vệ làng Xô man.
c. Hình ảnh đồi xà nu, rừng xà nu "trông xa xa đến ngút tầm mắt", "nối tiếp tới chân trời", lặp đi lặp lại trong truyện gợi ra cảnh rừng xà nu hùng tráng, kiêu dũng và bất diệt như người Tây Nguyên nói riêng và con người Việt Nam nói chung trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước vĩ đại.

Câu 2 - Trang 48 SGK ngữ văn 12 tập 2: Tác giả vẫn coi “Rừng xà nu là truyện của một đời và được kể trong một đêm”. Hãy cho biết:
a. Người anh hùng mà cụ Mết kể trong cái đêm dài ấy có những phẩm chất đáng quý nào? So với nhân vật A phủ (vợ chồng A Phủ của Tô Hoài) hình tượng Tnú có gì mới mẻ hơn?
b. Vì sao trong câu chuyện bi tráng về cuộc đời Tnú, cụ Mết nhắc đi nhắc lại rằng Tnú đã không cứu được vợ con, để rồi khắc ghi vào tâm trí của người nghe câu nói: “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo”?
c. Câu chuyện của Tnú cũng như của dân làng Xô Man nói lên chân lí lớn nào của dân tộc ta trong thời đại bấy giờ? Vì sao cụ Mết muốn chân lí đó phải được nhớ, được ghi để truyền con cháu?
d. Các hình tượng cụ Mết, Mai, Dít, bé Heng có vai trò gì trong việc khắc họa nhân vật chính và làm nổi bật tư tưởng của tác phẩm?

Trả lời: 

a. Những phẩm chất tốt đẹp của Tnú:
* Lúc còn bé Tnú đã là con người gan góc, dũng cảm, mưu trí: 
* Khi trưởng thành, Tnú có một trái tim yêu thương và sục sôi căm thù giặc. Anh sống rất nghĩa tình và luôn mang trong tim ba mối thù: của bản thân, của gia đình, của buôn làng.
* Người chiến sĩ, người cán bộ có tinh thần kỷ luật cao.
b. Câu chuyện bi tráng về cuộc đời Tnú: "Tnú không cứu được vợ con". Cụ Mết nhắc tới bốn lần để nhấn mạnh: khi chưa cầm vũ khí, Tnú chỉ có hai bàn tay không thì ngay cả những người thương yêu nhất Tnú cũng không cứu được. Câu nói của cụ Mết muốn khẳng định: chỉ có cầm vũ khí đứng lên mới là con đường sống duy nhất, mới bảo vệ được những gì thân yêu, thiêng liêng nhất. 
c. Câu chuyện Tnú với dân làng Xô Man nói lên chân lí lớn của thời đại: "Không có gì quý hơn độc lập, tự do". Phải chống lại mọi kẻ thù xâm lược, kể cả phải cầm vũ khí và hi sinh tính mạng. 
d. Vai trò của các nhân vật:
- Nhân vật cụ Mết
+ Cụ Mết tiêu biểu cho truyền thống của làng Xô-man. Cụ là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, là pho sử sống của làng.
+ Cụ Mết là linh hồn của làng Xô-man. Chính cụ đã lãnh đạo dân làng đồng khởi.
- Nhân vật Mai, Dít: tiêu biểu cho những cô gái Tây Nguyên thời chống Mĩ, trưởng thành từ những đau thương và quật khởi của dân làng.
- Nhân vật bé Heng: Bé Heng là thế hệ tiếp nối, kế tục cha anh để đưa cuộc chiến tới thắng lợi cuối cùng.
 

Câu 3 - Trang 49 SGK ngữ văn 12 tập 2: Theo anh chị hình ảnh cánh Rừng xà nu và hình tượng nhân vật Tnú gắn kết hữu cơ, khăng khít với nhau như thế nào?

Trả lời

Hình ảnh cánh rừng xa nu và hình tượng nhân vật Tnú gắn kết khăng khít với nhau. Nhà văn muốn dùng rừng xà nu làm biểu tượng cho tinh thần gan góc, dũng cảm, dạn dày, bất khuất, trung kiên ... của nhân vật Tnú và dân làng Xô Man.

Câu 4 - Trang 49 SGK ngữ văn 12 tập 2: Nêu và phân tích những cảm nhận của anh chị về vẻ đẹp nghệ thuật của tác phẩm?

Trả lời

- Đậm đà chất sử thi hùng tráng.
- Bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, hoành tráng.
- Các nhân vật vừa mang đậm dấu ấn con người Tây Nguyên vừa mang phẩm chất của anh hùng thời đại
- Kết cấu vòng tròn.
- Cách trần thuật.
- Giọng kể trang trọng.

II. Luyện tập

Câu 2 - Luyện tập - Trang 49 SGK ngữ văn 12 tập 2: Viết một đoạn văn phát biểu suy nghĩ và cảm xúc của anh chị về hình ảnh đôi bàn tay Tnú?

Trả lời

Đoạn văn trình bày theo các ý sau:

* Đôi bàn tay Tnú  có nhiều ý nghĩa:
- Khi lành lặn:
+ Đó là đôi bàn tay của người trung thành, thủy chung với cách mạng: 
+ Đôi bàn tay của nghĩa tình 
- Khi bị thương:
+ Đôi bàn tay là hiện thân của mất mát đau thương, ghi lại chứng tích tội ác mà kẻ thù đã gây ra.
+ Cuối cùng đó là bàn tay cầm vũ khí chiến thắng kẻ thù, đôi bàn tay của ý chí quật cường, tinh thần dũng cảm, bất khuất của người cộng sản.
$\Rightarrow$ Có thể nói, bàn tay Tnú biểu tượng cho sức mạnh của khối đoàn kết cộng đồng, sự gắn bó mạch sống của mảnh đất, rừng cây và sức sống con người. Đó là đôi bàn tay huyền thoại, vô địch trước sức mạnh của mọi kẻ thù