Quá trình văn học và phong cách văn học

1. Văn học là một loại hình nghệ thuật, một hình thái ý thức xã hội đặc thù luôn vận động, biến chuyển. Khi đó, quá trình văn học chính là diễn tiến hình thành, tồn tại, thay đổi , phát triển của văn học qua các thời kì lịch sử. 

2. Với quy luật chung của quá trình văn học :

- Văn học luôn gắn bó với đời sống, mỗi thời đại đòi hỏi một nền văn học phục vụ khác nhau ,văn hóa khác nhau,  những biến chuyển của lịch sử, ảnh hưởng đến những biến động của lịch sử văn học

- Văn học phát triển trong sự thừa kế và cách tân : văn học dân gian là nền tảng của văn học viết, người sau thu nhận giá trị văn học của người trước và làm mới. 

- Văn học một dân tộc tồn tại trong sự bảo lưu và tiếp biến: Giữ gìn, phát huy những tinh hoa của truyền thống; tiếp thu có chọn lọc, cải biến với sự phát triển của văn học thế giới. 

Câu 2 - Trang 183 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Xác định đặc trưng cơ bản của văn học Phục hưng, chủ nghĩa cổ điển, chủ nghĩa lãng mạn, chủ nghĩa hiện thực phê phán, chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa. Nói vắn tắt về các trào lưu văn học hiện đại trên thế giới và các trào lưu văn học ở Việt Nam Trào lưu văn học là một hiện tượng mang tính lịch sử. Đó là một phong trào sáng tác tập hợp những tác giả, tác phẩm gần gũi nhau về cảm hứng, tư tưởng ,nguyên tắc miêu tả hiện thực, tạo thành dòng sông lớn có tầm bề thế, trong đời sống văn học của một dân tộc hay của thế giới. 

• Đối với các trào lưu văn học thế giới :

-Văn học ở thời đại phục hưng : Vào thế kỉ XV- XVI, đề cao sự xuất hiện của con người , giải phóng cá tính, chống lại tư tưởng khuôn sáo, khắc nghiệt của thời Trung Cổ 

-Các tác giả tiêu biểu : Sếch-xpia ( romeo và Juliet, Hamlet) , Xéc- van –tét ( đôn –ki- hô –tê) 

-Chủ nghĩa lãng mạn: Xuất hiện ở các nước Tây Âu sau cách mạng tư sản Pháp năm 1789 , đề cao nguyên tắc chủ quan, thường hướng về một thế giới khác thường tìm thấy trong truyền thuyết, sáng tác dân gian, thời đại lịch sử đã qua , vv..v ý thức đầy đủ về giá trị của sáng tạo , luôn xây dựng hình tượng phù hợp với quan niệm của tác giả.

Bất bình với lối sống tư sản, sự chống lại cái dung tục, tầm thường, không tình nghĩa và thói ích kỉ của những quan hệ tư sản đã sớm được thể hiện. 

-Các tác giả tiêu biểu : V.Huygo , A.Muytxe, G.Xăng, Si-le ( những tên cướp) v...v

-Chủ nghĩa cổ điển : Xuất hiện ở Pháp vào thế kỉ XVII , sáng tác theo những quy phạm chặt chẽ, coi văn học cổ đại là khuôn mẫu

Cơ sở triết học của chủ nghĩa cổ điển là chủ nghĩa duy lí. Vì thế nó đề cao vai trò tối thượng của lí trí. 

Cornay (1606-1684), Raxin ( 1639 -1699) ( bi kịch) , Molie ( 1622-1673) ( hài kịch) , La Phongten ( 1626-1695) (thơ ngụ ngôn) v...v

-Chủ nghĩa hiện thực phê phán thế kỉ XIX : Thiên về những nguyên tắc khách quan , chú ý chọn đề tài trong cuộc sống hiện thực , điển hình hóa nghệ thuật coi trọng những chi tiết cụ thể, độ chính xác của chúng trong việc mô tả con người và cuộc sống, coi trọng việc khách quan hóa những điều miêu tả. 

- Tác giả tiêu biểu : Banzac , Xtangdan , Thắccơrê , Dickenx ( Anh) , Gôgôn , Đôxtoiépxki

- Chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa : Lấy thế giới quan Mac-Lenin làm cơ sở triết học , xuất hiện vào thế kỉ XX, nguyên lí tính đảng vô sản làm nguyên tắc chủ đạo. Yêu cầu chủ trương nhà văn , nhà nghệ sĩ miêu tả hiện thực một cách chân thực lịch sử cụ thể, trong quá trình phát triển biện chứng của nó. 

MacXim Gorki ( người mẹ -1906, những kẻ thù – kịch) , giooc- dơ Amado 

- Chủ nghĩa siêu thực : Khuynh hướng văn nghệ tiền phong chủ nghĩa ra đời ở Pháp , thế kỉ XX 

Hướng về thế giới vô thức của con người mà họ cho là một lĩnh vực vô hạn đối với sự khám phá sáng tạo nghệ thuật , đề cao cái ngẫu hứng, chú trọng việc ghi chép những cái xuất hiện lướt qua trong đầu, không qua sự kiểm soát của lí trí v...v, 

Thuyết tự động tâm linh của Brơtông  , Aragong, Êluya,v...v

Chủ nghĩa hiện thực huyền ảo : Trào lưu văn học quan trọng của văn học châu mĩ La Tinh , xuất hiện vào những năm 60 của thế kỉ XX .

Các tác phẩm vừa có những cảnh tượng li kì, hư ảo, vừa có những chi tiết và hoàn cảnh hiện thực, gây hiện tượng nghịch lí : “ biến hiện thực thành hoang đường mà không đánh mất tính chân thực.”

GG Máckét ( Trăm năm cô đơn) , Hoan Ruflô , Caclốt Fuentex ( Mêhicô), Hôxê Dônôxê ( Chilê)

Chủ nghĩa hiện sinh: Một trào lưu văn học xuất hiện ở Châu Âu , trước là ở pháp 

Tư tưởng bi quan sâu sắc đối với con người và cuộc sống.  Theo họ con người bị bỏ rơi trong nỗi cô đơn giữa cái hiện hữu thù nghịch , cho nên cuộc đời chỉ là một sự vô nghĩa “sự vô nghĩa sinh ra từ sự đối chiếu giữa lời kêu gọi của con người và sự im lặng của cuộc đời” ( A. Camuy)

2.1 Các trào lưu văn học tại Việt Nam : 

-Trào lưu lãng mạn :phát triển rực rỡ trong phong trào thơ mới 

-Các tác giả tiêu biểu : Thế Lữ, Lưu Trọng Lư, Xuân Diệu, Huy Cận , Chế Lan Viên , Hàn Mặc Tử, Nguyễn Bính

-Trào lưu hiện thực phê phán : Thành công trong lĩnh vực tiểu thuyết, truyện ngắn , phóng sự với các tác phẩm của Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng Phụng, Ngô Tất Tố, Nam Cao, Nguyên Hồng,...

-Trào lưu văn học hiện thực , xã hội chủ nghĩa : tiêu biểu cho trào lưu này là các tác phẩm của Hồ Chí Minh, Tố Hữu, Xuân Diệu, Huy Cận...

 Phong cách văn học là những cái tôi, sự thể hiện độc đáo, riêng biệt , quá trình sáng tạo đời sống khách thể mang đậm dấu ấn của người viết .

Phong cách văn học nảy sinh do chính nhu cầu của cuộc sống về sự xuất hiện cái mới và nhu cầu sáng tạo văn học

Quá trình văn học được đánh dấu bằng những nhà văn kiệt xuất với phong cách độc đáo của họ. Phong cách phản ánh thị hiếu của nhà văn với độ tiếp cận thời đại.

-Giọng điệu riêng biệt , cách nhìn, cách cảm thụ đa chiều, khai thác đời sống khách thể ở nhiều mặt,  có sự sáng tạo

-Sáng tạo những yếu tố thuộc về mặt nội dung, cũng đòi hỏi tính sáng tạo của tác giả : lựa chọn đề tài, xác định chủ đề, thể hiện hình ảnh...

-Hệ thống phương thức biểu hiện , các thủ pháp kĩ thuật mang dấu ấn riêng.

-Thống nhất từ cốt lõi nhưng có sự triển khai đa dạng,đổi mới.

-Có phẩm chất thẩm mĩ cao, giàu tính nghệ thuật. 

Câu 1 - Trang 183 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1 . Nhận xét vắn tắt sự khác biệt về đặc trưng của văn học lãng mạn và văn học hiện thực phê phán qua truyện Chữ người tử tù và đoạn trích Hạnh phúc của một tang gia 

• Vẻ đẹp trong những áng văn lãng mạn : “Chữ người tử tù” : Bác bỏ sự dung dị, tầm thường của khách thể đời sống, Đem những ước vọng cao cả và những biểu hiện cao nhất của đời sống tinh thần : về con người coi trọng chữ nghĩa, những lẽ phải, đạo đức, phẩm giá ( Huấn Cao)  sử dụng cái cao cả, để đối lập với bức tranh hiện thực đời sống con người : Nhơ nhuốc ,bẩn thỉu, khao khát chạm đến vẻ đẹp nhưng nông cạn. ( người quản ngục)

• Khuynh hướng tích cực tràn trề niềm tin vào thực tại và tương lai, lạc quan về nhân thế trước hoàn cảnh bi quan , xây dựng khả năng tái tạo đời sống cho nhân vật : Người quản ngục. 

• Câu chuyện hướng về quá khứ, giả tưởng về tình huống mang màu sắc đối lập, tương phản gay gắt, mạnh mẽ , những vận động bí ẩn tối tăm của tâm hồn với thứ thanh cao và khía cạnh tinh hoa,đẹp đẽ nhất. 

• Song, đối với : “Hạnh phúc của một tang gia” (Số đỏ- Vũ Trọng Phụng) 

Khuynh hướng phê phán tố cáo xã hội thối nát,những thứ đồi bại , lố lăng của xã hội vô sản bằng cách điển hình hóa hệ thống nhân vật trong tác phẩm, thừa nhận sự tác động môi trường sống đối với con người, giữa tính cách nhân vật và hoàn cảnh 

• Vũ Trọng Phụng đã bóc trần bộ mặt của những kẻ thượng lưu, thành thị để chôn vùi cái xấu xa, đen tối đó. 

Phong cách nghệ thuật Tố Hữu : Phong cách nhà thơ trữ tình, chính trị. 

Tất cả các tác phẩm mang tính sử thi, in đậm quá trình phát triển và dấu ấn của cách mạng Việt Nam.

Giọng thơ tâm tình, ngọt ngào, mang dấu ấn dân tộc, hồn hậu, chân tình, dễ đón nhận . 

Phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân : Tài hoa , uyên bác, thông thạo , là nhà văn của tính cách độc đáo, tình cảm, cảm giác mãnh liệt , phong cảnh,con người, đến những thứ dung dị như đồ ăn,thức  uống ,thú chơi đều mang nét phi thường.

Ngòi bút phóng túng, ý thức sâu sắc về giá trị của cái tôi cá nhân.