Soạn bài Luật thơ
Phân biệt cách gieo vần, ngắt nhịp và hài thanh của hai câu thơ bảy tiếng trong thể song thất lục bát với thể thất ngôn Đường luật qua các ví dụ sau :
Trống tráng thành lung lay bóng nguyệt
Khói Cam Tuyền mờ mịt thức mâyChín lần gương báu trao tay
Nửa đêm truyền hịch định ngày xuất chinh ...
(Chinh phụ ngâm - Đoàn Thị Điểm dịch)
b)
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
(Cảnh khuya - Hồ Chí Minh)
Lời giải:
1. Khái quát về luật thơ
• Luật thơ là toàn bộ những quy tắc về số câu, số tiếng ( chữ) , cách hiệp vần, phép hài thanh, ngắt nhịp ... trong các thể thơ được khái quát theo những kiểu mẫu nhất định.
• Các thể thơ Việt Nam có thể chia thành 3 nhóm chính
1. Thể thơ dân tộc gồm : lục bát, song thất lục bát và hát nói
2. Thể thơ Đường luật : ngũ ngôn, thất ngôn, ( tứ tuyệt và bát cú)
3. Các thể thơ hiện đại : năm tiếng, bảy tiếng ,tám tiếng, hỗn hợp, tự do , thơ – văn xuôi.
Những điều cần biết :
• Trong thể thơ tiếng là đơn vị quan trọng
• Mỗi tiếng có một trong số 6 thanh điệu ( thanh) : ngang, huyền, sắc, nặng, hỏi , ngã.
- Đối với các thanh có đường nét bằng ( ngang và huyền) gọi là thanh bằng. (B)
- Các thanh còn lại ( sắc , nặng, hỏi , ngã) có đường nét gãy , đổi hướng là thanh trắc (T)
- Sự luân phiên, đối xứng của các thanh làm nên nhạc điệu thơ.
• Số tiếng- các đặc điểm của tiếng : cách hiệp vần và nhịp – sự ngắt nhịp tạo nên nhịp thơ chẵn- lẻ, phép hài thanh... là nhân tố tạo thành luật thơ
• Còn được xác định theo số dòng thơ trong bài, quan hệ của dòng thơ về kết cấu , ý nghĩa ....
Luyện tập :
Phân biệt cách gieo vần, ngắt nhịp và hài thanh của hai câu thơ bảy tiếng trong thể song thất lục bát với thể thất ngôn Đường luật qua các ví dụ sau
a)
Trống tráng thành lung lay bóng nguyệt
Khói Cam Tuyền mờ mịt thức mây
Chín lần gương báu trao tay
Nửa đêm truyền hịch định ngày xuất chinh ...
(Chinh phụ ngâm - Đoàn Thị Điểm dịch)
b)
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
(Cảnh khuya - Hồ Chí Minh)
- Về cách gieo vần:
+ 2 câu thơ thất ngôn (a): tiếng thứ 6 của dòng đầu hiệp vần với tiết thứ 5 của dòng sau.
+ Bài thơ thất ngôn bát cú tứ tuyệt Đường luật (b): gieo vần chân
- Về cách ngắt nhịp:
a. Trống tràng thành / lung bay bóng nguyệt
- Nhịp 3 /4
Khói Cam Tuyền /mờ mịt thứ mây
- Nhịp 3/4
Tiếng suối trong/ như tiếng hát xa
- Nhịp 3/4
Trăng lồng cổ thụ/ bóng lồng hoa (
- Nhịp 4/3
Cảnh khuya như vẽ / người chưa ngủ
Chưa ngủ/ vì lo/ nỗi nước nhà
-Nhịp 2 /2 /3
- Về hài thanh:
Trống tràng thành Hung bay bóng nguyệt
T B B B B T T
Khói Cam Tuyền / mờ mịt thứ mây
T B B B T T B
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
T T B B T T B
Trăng lồng cổ thụ/ bóng lồng hoa
B B T T T B B
Cảnh khuya như vẽ / người chưa ngủ
T B B T B B T
Chưa ngủ/ vì lo/ nỗi nước nhà
B T B B T T B
+ Mở rộng xem đầy đủ