– Thể loại bài thơ: thất ngôn tứ tuyệt.
- Số dòng: 4 dòng.
– Số tiếng: 7 tiếng ở mỗi dòng thơ.
– Hiệp vần: 1 – 2 – 4: yên – biên – điền.
=> Thể loại của bài thơ giống bài “Nam quốc sơn hà” của Lí Thường Kiệt.
Câu 2 trang 77 - SGK Ngữ văn 7 tập 1: Cụm từ nửa như có nửa như không (bán vô bán hữu) có nghĩa là gì? Hãy hình dung quang cảnh được gợi lên ở câu thơ thứ hai này.
Cụm từ “nửa như có nửa như không” miêu tả cảnh vật đã chập chờn vào lúc ngày sắp tàn. Quang cảnh trong câu thơ thứ hai hiện lên trong không khí êm đềm, tĩnh lặng. Mọi vật như chìm đần vào sương khói, cho nên, mới có đó mà không đó.
Câu 3 trang 77 - SGK Ngữ văn 7 tập 1: Trong bài thơ, cảnh vật được miêu tả vào thời điểm nào trong ngày và gồm những chi tiết gì? (về ánh sáng, âm thanh, màu sắc và cảnh vật)
Trong bài thơ, cảnh vật được miêu tả vào lúc chiều về, sắp tối, gồm những chi tiết sau:
– Ánh sáng, màu sắc: mờ mờ như khói phủ.
– Âm thanh, tiếng sáo thổi dắt trâu về.
– Cảnh vật: đàn trâu đi, từng đôi cò trắng bay dưới cánh đồng.
Câu 4 trang 77 - SGK Ngữ văn 7 tập 1: Qua các nội dung được miêu tả trong bài thơ, em có những cảm nhận gì trước cảnh tượng buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường và về tâm trạng của tác giả trước cảnh tượng đó?
Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường, khung cảnh thôn quê được phác họa rất đơn sơ nhưng vẫn đậm đà sắc quê, hồn quê. Điều đó chứng tỏ tác giả là vị vua dù có địa vị tối cao nhưng tâm hồn vẫn gắn bó máu thịt với quê hương thôn dã của mình. Một điều không dễ gì có được.
Câu 5 trang 77 - SGK Ngữ văn 7 tập 1: Sau khi hiểu được giá trị của bài thơ, em có thêm suy nghĩ gì khi nhớ rằng tác giả là một ông vua chứ không phải là một người dân quê? Từ đó, em có thể nói gì nữa về thời nhà Trần trong lịch sử nước ta?
Ta thường nghĩ rằng vua chúa chỉ sống trong cung đình, ít tiếp xúc với vùng thôn dã, ruộng đồng. Vì thế khó có thứ tình cảm gắn bó với nông thôn như vậy.
II. LUYỆN TẬP
Câu 1 trang 77 - SGK Ngữ văn 7 tập 1: Từ việc đọc – hiểu hai câu thơ cuối, bằng trí tưởng tượng, viết một đoạn văn khoảng năm, sáu dòng để tả cảnh mục đồng thổi sáo dẫn trâu về nhà khi chiều xuống. (Gợi ý: xem tranh minh họa).
Quê em là một làng nhỏ nằm bên bờ sông Đáy hiền hòa, mềm mại uốn lượn giữa bạt ngàn ruộng mía, bờ dâu tươi tốt. Buổi chiều, mặt trời dần dần khuất sau dãy mây trắng. Bầu trời xuất hiện những chấm trắng chính là những chú cò, dang rộng sải cánh, lượn qua lượn lại. Những chú mục đồng dần xuất hiện trên cánh đồng vàng. Bên cạnh đó là những chú trâu và tiếng vi vu của sáo trúc. Tiếng sáo réo rắt, du dương ngân lên trong không gian êm đềm, tĩnh lặng. Hai bên đường, đồng lúa dập dờn như sóng biển trước cơn gió, mọi thứ dần trôi theo thời gian.
