Trả lời câu hỏi C5 trang 185 - Bài 29 - SGK môn Vật lý lớp 11
Dùng công thức xác định vị trí ảnh hãy chứng tỏ rằng, nếu giữ thấu kính cố định và dời vật theo trục chính thì ảnh và vật luôn di chuyển cùng chiều.
Công thức xác định vị trí vật và ảnh: \(\dfrac{1}{d}+\dfrac{1}{d'}=\dfrac{1}{f}\)\(\Rightarrow\) \(\dfrac{1}{d'}=\dfrac{1}{f} - \dfrac{1}{d}\)
Từ công thức trên ta thấy,
- Khi giữ thấu kính cố định và dời vật dọc theo trục chính ra xa thấu kính tức là \(d\) tăng thì \(\dfrac{1}{d}\) giảm nên \(\dfrac{1}{d'}\) tăng do đó \(d'\) giảm tức ảnh di chuyển lại gần thấu kính.
- Khi dời vật dọc theo trục chính lại gần thấu kính tức là \(d\) giảm thì \(\dfrac{1}{d}\) tăng nên \(\dfrac{1}{d'}\) giảm do đó \(d'\) tăng tức là ảnh di chuyển ra xa thấu kính.
Vậy ảnh và vật luôn di chuyển cùng chiều
GHI NHỚ:
- Mọi tia sáng qua quang tâm của thấu kính đều truyền thẳng.
- Tia tới song song với trục của thấu kính sẽ cho tia ló truyền qua (hay có đường kéo dài của tia ló qua) tiêu điểm ảnh trên trục đó.
- Tia tới (hay đường kéo dài của nó) qua tiêu điểm vật trên trục sẽ cho tia ló song song với trục đó. Hai tiêu điểm vật và ảnh nằm đối xứng với nhau qua quang tâm.
- Mỗi thấu kính có hai tiêu diện ảnh và vật là hai mặt phẳng vuông góc với trục chính và đi qua các tiêu điểm chính.
- Tiêu cự: f > 0: thấu kính hội tụ; f < 0: thấu kính phân kỳ.
- Công thức về thấu kính: Vị trí ảnh: \(\dfrac{1}{d}+\dfrac{1}{d'}=\dfrac{1}{f}\); số phóng đại ảnh: \(k=\dfrac{d'}{d}\)