Câu 1 - Trang 93 SGK Ngữ Văn 12 tập 1 : Trình bày suy nghĩ của anh (chị) đối với ý kiến của nhà văn Thạch Lam :

“Văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một thế giới giả dối và tàn ác, vừa làm cho lòng người thêm trong sạch và phong phú hơn”

Bài làm :

Mở bài : Bàn về tác dụng của văn chương trong cuộc sống, đã từng có nhiều nhận định đáng lưu ý, nhưng nhìn chung, đều thể hiện những khía cạnh rất đỗi nhân văn mà văn học mang đến : “Tác phẩm nghệ thuật sẽ chết nếu nó miêu tả cuộc sống chỉ để miêu tả, nếu nó không phải là tiếng thét khổ đau hay lời ca tụng hân hoan, nếu nó không đặt ra những câu hỏi hoặc trả lời những câu hỏi đó.” (Bêlinxki). Cùng quan điểm với Bêlinxki, Thạch Lam cũng đã từng đưa ra những nhận định chân thực về giá trị của văn học : “ Văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một thế giới giả dối và tàn ác, vừa làm cho lòng người thêm trong sạch và phong phú hơn”. Thứ khí giới thanh cao chính là phương tiện cốt lõi, để thể hiện những bình diện về đời sống xã hội, tư tưởng tình cảm của tác giả, và truyền đạt nó đến với mỗi người đọc.

Thân bài :1. Giải thích ý kiến của Thạch Lam :

-         Thứ khí giới thanh cao : Đặt từ “khí giới” vốn là một vũ khí gây sát thương, mang ý nghĩa hơi hướng tự nhiên, gần gũi với đời sống thường nhật, bên cạnh tính từ miêu tả :thanh cao nhằm thể hiện sự phức hợp của văn học :một mặt thể hiện những khía cạnh đời sống, hiện thực nhưng một mặt lại nâng tầm giá trị của vật dụng có ý nghĩa tầm thường đó, cốt lõi để nhấn mạnh giá trị của văn học, cũng như giá trị của thứ “khí giới” đó : Tố cáo, thay đổi một thế giới giả dối và tàn ác, làm cho lòng người trong sạch và phong phú.

-         Sự so sánh văn học ( nhân học) với thứ khí giới thanh cao, đắc lực, nhằm thể hiện một phần giá trị của văn học, song một phần thể hiện quan điểm- nhân sinh quan của Hoài Thanh trước những tác phẩm được viết ra , với mục đích gì, để làm gì , là nhịp cầu quan trọng và là sứ mệnh , thông điệp mà nhà văn muốn truyền tải đến thế hệ bạn đọc.

2.  Trước hết, văn chương tố cáo , vạch trần xã hội, thế giới giả dối và tàn ác

- Nhiệm vụ trước mắt của văn chương, là trưng bày những hiện thực khách quan trong đời sống, nhà văn là “con mắt của nhân dân, con mắt của thời đại” : quan sát trung thực, phản ánh, lên án những thói hư , tật xấu, những vấn đề tồn đọng trong xã hội, ảnh hưởng đến sự phát triển về hình thức và nhân cách của con người.

Ví dụ : Xã hội đồng tiền, con người chạy theo đồng tiền, lừa lọc, bán tráo, bán cả danh dự nhân phẩm trong Truyện Kiều, sự phân hóa giai cấp, và một xã hội coi trọng của cải, vật chất, đánh mất lương tâm, nhân cách cao quý trong Ogieni – Grangde (O.Banzac), sự lừa lọc, ganh ghét, đố kị, xã hội của lòng thương cảm cho những kẻ lao vào vòng xoáy của hận thù ( Trở về Eden –Rosanlind Miles)

-         Trong các tác phẩm văn học luôn có những hình tượng nhân vật đặc trưng, những con người tiêu biểu, hay cả một nhóm, một quần thể người là những nét vẽ đen đặc, biểu trưng cho cái ác. Sự quần tụ đó phản ánh một phần góc tối của xã hội.

3.Văn chương làm cho lòng người thêm trong sạch và phong phú, thay đổi một thế giới giả dối và tàn ác.

-Tuy nhiên, văn chương mà chỉ phản ánh, chỉ dấy lên những vấn đề trong xã hội mà không hướng đến, chú trọng thay đổi , đem đến nguồn sống cho giá trị tinh thần, định hướng con người, thì văn chương chưa làm trọn giá trị của nó . Nguyễn Khải đã từng nói : Giá trị của một tác phẩm nghệ thuật trước hết là ở giá trị tư tưởng của nó. Nhưng là tư tưởng đã được run lên ở các cung bậc và tình cảm và tình cảm chứ không phải là tư tưởng nằm thẳng đơ trên trang giấy. Có thể nói, tình cảm của người viết là khâu đầu tiên và là khâu sau cùng trong quá trình xây dựng một tác phẩm như thế nào.

-  Để đòi hỏi, xây dựng được giá trị nhân văn cho tác phẩm, cần chú trọng đến ý thức và tình cảm của người viết lên những dòng văn đó cho thế hệ

Ví như : Nguyên Hồng : phải trải đời, phải đớn đau cái nỗi đau cùng cực khi thiếu vắng tình yêu thương của mẹ mới có thể viết : “trong lòng mẹ” êm dịu mà tha thiết , day dứt đến thế.

Phải là người ngậm nỗi đau của thời chiến, xát từng vết muối trong lòng qua những ngày hành quân, mới có thể viết : “người không đi qua hoàng cung” –Chu Lai

-Kết luận : văn chương vừa mang tính phản ánh, nhưng cao cả hơn, nó hướng đến những giá trị thuần khiến, những bản tính rất người trong con người, khơi dậy những vẻ đẹp, hướng người ta đến chân- thiện – mĩ

Kết bài : -Khẳng định ý nghĩa của nhận định từ Thạch Lam

-  Đối chiếu, so sánh với những nhận định khác để mở rộng.

Câu 2 - Trang 93 SGK Ngữ Văn 12 tập 1: Bàn về thơ Tố Hữu, nhà phê bình Hoài Thanh viết : “ Thái độ toàn tâm toàn ý vì cách mạng là nguyên nhân chính đưa đến sự thành công của thơ anh.” ( Tuyển tập Hoài Thanh, NXB văn học, Hà Nội, 1982)

Hãy bày tỏ ý kiến của anh chị về nhận xét trên

Bài làm :

Mở bài : Tố Hữu là người có công lớn, đóng góp cho nền thơ cách mạng phong phú và bền vững, đánh dấu những cột mốc chói lọi và quan trọng trong sử sách. Để tưởng nhớ công ơn của ông, cũng như những cống hiến hết mực chân thành, Hoài Thanh đã từng nhận định : “ Thái độ toàn tâm toàn ý vì cách mạng là nguyên nhân chính đưa đến sự thành công của thơ anh”. Nhận định này đã đánh giá thái độ và tình cảm của Tố Hữu đối với hiện thực cách mạng và đời sống nhân dân từ đó đã chắp bút cho những dòng thơ hết mực chân tình, thân thương, đi vào lòng người đọc.

Kết bài : Giải thích ý kiến của nhà phê bình Hoài Thanh :

-Dẫn đến thành công trong thơ Tố Hữu, phải kể đến nhiều yếu tố : sinh trưởng trong gia đình yêu nước, có truyền thống cách mạng, mẹ là nhà thơ, sớm ảnh hưởng tư tưởng gia đình và được bồi dưỡng với tâm hồn yêu thơ nồng nàn.

-Tuy nhiên, yếu tố chính vẫn là : thái độ toàn tâm toàn ý với cách mạng.

1. Thái độ toàn tâm toàn ý được thể hiện trong sự quan sát, sự đồng cảm với những con người tham gia vào cuộc chiến : những người ở tiền tuyến, những người ở hậu phương

Ví dụ : bài thơ : Bầm ơi ! , mẹ Suốt, anh vệ quốc quân trong bài Lên Tây Bắc, Tiếng hát sang xuân , anh Nguyễn Văn Trỗi trong bài Hãy nhớ lấy lời tôi, vv...v

2. Thơ ông luôn phản ánh từng thời kì , từng chặng đường cách mạng , những mốc son chói lọi trong lịch sử, cho thấy tinh thần gắn bó, yêu thương, đồng lòng cùng cuộc cách mạng toàn quân toàn dân.

Ví dụ : Trường ca “theo chân Bác”

-Tình cảm của nhà thơ là chất liệu quý báu nhất, chắp bút cho những dòng thơ trữ tình chính trị, làm nên phong cách Tố Hữu- và cũng là thành công của ông trong lòng độc giả.

Kết bài : -Khẳng định giá trị nhận định của nhà phê bình Hoài Thanh

-Cho thấy sức sống của thơ Tố Hữu trong lòng những thế hệ sau, là tiền đề quan trọng trên mặt trận tư tưởng văn hóa dân tộc trong những tháng ngày kháng chiến.