Soạn bài Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí

Câu 1. Đọc kĩ đoạn văn của J. Nê-ru để xác định câu trả lời cho những câu hỏi bên dưới:
 
a) Vấn đề mà J. Nê-ru đưa ra để nghị luận là gì? Căn cứ vào nội dung cơ bản của vấn đề ấy, hãy đặt tên cho văn bản.

- Trong văn bản,  vấn đề được đưa ra nghị luận : Khái niệm và biểu hiện thuộc về giá trị văn hóa của con người.
- Văn bản có thể đặt tên : Bàn về văn hóa con người. / Văn hóa và tri thức...v...v

b) Để nghị luận , tác giả đã sử dụng những thao tác lập luận nào ? Nêu ví dụ. 

- Các thao tác lập luận được sử dụng : giải thích ,  chứng minh, bình luận , phân tích. 
Thao tác lập luận . Ví dụ:
1. Giải thích và chứng minh:  Văn hóa nghĩa là tất cả những cái đó. Một người không thể hiểu được quan điểm của người khác tức là trong chừng mực nào đó anh ta có hạn chế về trí tuệ và văn hóa. 
⇒ Giải thích sự hiểu biết cá nhân , định nghĩa khái niệm văn hóa. 
2. Bình luận:  Một trí tuệ có văn hóa, có cội nguồn từ chính nó , cần phải có những cánh cửa mở rộng... Nếu không, đó chỉ là sự cự tuyệt mù quáng , quyết không thể là cách tiếp cận có văn hóa đối với bất cứ vấn đề gì
⇒ Đánh giá vấn đề văn hóa, nhận thức về các giá trị biểu hiện thuộc văn hóa
3. Phân tích:  Đến đây, tôi sẽ để các bạn quyết định lấy văn hóa và sự khôn ngoan thật sự là gì... cho những gì tươi đẹp”
⇒ Sử dụng biện pháp đối chiếu trong phân tích để làm rõ từng bình diện của đối tượng mà ở đây chính là văn hóa. 

c) Cách diễn đạt trong văn bản trên có gì đặc sắc :      

  Bằng việc sử dụng linh hoạt các thao tác lập luận trong văn bản từ giải thích, bình luận, phân tích, cho đến việc phân bố từng thao tác cho cả cấu trúc của văn bản khiến tính thuyết phục của ngòi bút Gi . Nê-ru được đánh giá cao. Tất cả sự sắp xếp khôn ngoan này khiến những giả thuyết quay quanh văn hóa, từ khái niệm,định nghĩa cá nhân người đến giá trị biểu hiện của văn hóa đều sinh động, giàu hình ảnh liên tưởng. Các bình diện được nhìn nhận thấu đáo, cô đọng , lối viết sinh động, ngắn gọn, dễ tiếp thu và ảnh hưởng.

Câu 2 : Nhà văn Nga L. Tôn- xtôi nói : "Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống".
Anh (chị) hãy nêu suy nghĩ về vai trò của lí tưởng trong cuộc sống của con người.

Bài làm

Mở bài : Trong cuộc sống con người, lí tưởng dường như là nam châm chỉ nam quyết định mọi  nhận thức và hành động xuyên suốt quá trình trưởng thành, và ngay cả khi đã có tuổi. Lí tưởng được sinh ra khi con người dần có những va chạm , hình thành nên lớp thị hiếu cá nhân ,văn hóa và tri thức, nó thúc đẩy con người thực hiện những điều thiện, những việc làm tốt. Chính vì điều đó, mà nhà văn Nga Nga L. Tôn- xtôi khẳng định : "Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống". Về nhận định của ông, L.Tôn-xtôi muốn giá trị của lí tưởng , đồng thời thể hiện mối liên hệ giữa nó và phương hướng cũng như cuộc sống. 

Thân bài :  

Luận điểm 1 : Lí tưởng là gì ? cuộc sống là gì?  có thực là ngọn đèn chỉ đường, xác định phương hướng trong cuộc sống. : 
- Lí tưởng : là cơ sở cốt yếu hình thành nên những nhận thức và quyết định thuộc về yếu tố cá nhân. Khi lí tưởng được thui rèn từ quá trình luyện tập chủ quan và những tác động bên ngoài thuộc yếu tố khách quan , lí tưởng chính là điểm đích cao đẹp thuộc hành trình con người
- Cuộc sống : là quá trình trao đổi chất của con người với môi trường, trao đổi suy nghĩ tiếp nhận, văn hóa, thị hiếu với cộng đồng, xã hội .Là quãng thời gian của một đời người. 
- Nhận định của L.Tôn-xtôi vận dụng tính chất bắc cầu,đề cao lí tưởng trong mối quan hệ với phương hướng và đời sống , đồng thời cho thấy điểm quan trọng ở hai mức độ:
 
1. Lí tưởng là kim chỉ nam của phương hướng con người
2. Từ những phương hướng đúng đắn trong lí tưởng, giá trị cuộc sống thực mới phát huy
Luận điểm 2 : Vai trò của lí tưởng trong đời sống con người, thể hiện ở các bình diện. :
- Lí tưởng gắn liền với cốt cách, phẩm giá, đạo đức của mỗi cá nhân, là thành tựu được đúc kết từ khối óc và con tim, nên lí tưởng không thể mang những giá trị xấu.
- Lí tưởng mang giá trị xấu - ảnh hưởng đến cuộc sống người khác, để lại hệ lụy cho cá nhân và cộng đồng
-  Lí tưởng là “nàng thơ” khiến cho những tác phẩm hay những công trình được thực hiện trọn vẹn, để lại giá trị vật chất, tinh thần cho xã hội
- Lí tưởng của một người mang tính đóng góp, hình thành nên lí tưởng của cả xã hội tốt đẹp
Luận điểm 3 : Suy nghĩ bản thân về ý kiến của nhà văn 
- Thể hiện quan điểm đồng tình với ý kiến của nhà văn 
- Đồng thời khẳng định một lần nữa về giá trị của lí tưởng từ góc nhìn của người viết bài ở đời sống cá nhân.

Kết bài : Không ai chỉ cho con người lí tưởng nằm ở đâu, ở vị trí nào trong suốt quãng đường mà chúng ta đã trải qua. Chúng ta bị cuốn vào vòng xoáy cuộc đời với cơm áo, gạo, tiền, chăm lo cho đời sống cá nhân và gia đình, để ta quên mất lí tưởng khiến đời sống ta thực sống mãi , chính là những ý nghĩ cao đẹp , hình thành nên phương hướng đúng đắn trong mỗi con người thuộc cộng đồng. Từ một ý nghĩ cao đẹp, con người sẽ được truyền cảm hứng để có trăm nghìn ý nghĩ cao đẹp .