Soạn bài Luật thơ tiếp theo

Câu 1 trang 127 - SGK Ngữ văn 10 tập 2 : So sánh những nét giống nhau và khác nhau về cách gieo vần, ngắt nhịp, hài thanh trong luật thơ ngũ ngôn truyền thống ở bài Mặt trăng (khuyết danh) dẫn ở mục II.3 (trang 103 – l04) với đoạn thơ năm tiếng sau đây :

Ôi con sông ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát lọng tình yêu
Đi hồi trong ngực trẻ
Trước muôn trùng sông bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên ?

                                 (Xuân Quỳnh, Sóng)

Trả lời :

a) Giống nhau :

- Số tiếng : 5 tiếng

- Vần : vần chân, vần liền, vần lưng, vẫn cách, …

- Phép đối giữa các thanh B -T

b) Khác nhau ;

Câu 2 trang 127 - SGK Ngữ văn 10 tập 2 : Phân tích cách gieo vần, ngắt nhịp ở khổ thơ sau để thấy sự đổi mới, sáng tạo trong thể thơ bảy tiếng hiện đại so với thơ thất ngôn truyền thống.

Đưa người, ta không đưa qua sông,
Sao có tiếng sóng ở trong lòng ?
Bóng chiều không thắm, không vàng vọt,
Sau đầy hoàng hôn trong mắt trong ?

                                                 (Thâm Tâm, Tống biệt hành)

Trả lời :

Sự đổi mới, sáng tạo trong thể thơ 7 tiếng hiện đại so với thơ thất ngôn truyền thống :

a) Gieo vần :

- Vần chân cuối các dòng 1,2,4 giống thơ truyền thống: sông, lòng, trong

- Sử dụng vần lưng (lòng- không) để hỗ trợ => sáng tạo

b) Ngắt nhịp : Linh hoạt hơn

- Câu 1 và 2 lại ngắt nhịp 2/5 cho phù hợp với tình cảm và cảm xúc của tác giả trong buổi đưa tiễn người bạn lên đường.

- Câu 3 và 4 theo cách ngắt nhịp 4/3 của thất ngôn truyền thống

c) Hài thanh: cả luật và niêm đều linh hoạt, không gò bó :

- Dòng 1 và 4 : B-B-B/ B-B-T

- Dòng 2 và 3 : T-T-B/ B-T-B

Câu 3 trang 127 - SGK Ngữ văn 10 tập 2 : Dùng các kí hiệu B (bằng), T (trắc), Bv (bằng, vần), (niêm), Đ (đối), / (gạch nhịp) đề ghi lại mô hình âm luật trong bài thơ thất ngôn tứ tuyệt sau :

                MỜI TRẦU

Quả cau nho nhỏ miếng trầu hôi
Này của Xuân Hương mới quệt rồi.
Có phải duyên nhau thì thắm lại,
Đừng xanh như lá, bạc như vôi.

                                          (Hồ Xuân Hương)

Trả lời :

Mô hình âm luật bài thơ Mời trầu :

- Quả cau nho nhỏ/ miếng trầu hôi

Các tiếng 2,4,6,7 :

B- T- B - Bv

- Này của Xuân Hương / mới quệt rồi

Các tiếng 2,4,6,7 :

T- B- T - Bv
- Có phải duyên nhau / thì thắm lại

Các tiếng 2,4,6,7 :

T-B-T-T

- Đừng xanh như lá / bạc như vôi

Các tiếng 2,4,6,7 :

B-T-B-Bv

Câu 4 trang 127 - SGK Ngữ văn 10 tập 2 : Tìm những yếu tố vần, nhịp và hài thanh của khổ thơ sau đây để chứng minh ảnh hưởng của thể thơ thất ngôn Đường luật đối với thơ mới :

Sóng gợn tràng giang buôn điệp điệp,
Can thuyền xuôi mái nước song song,
Thuyền về nước lại, sầu trăm ngã;
Củi một cành khô lạc mấy dòng.

                                                  (Huy Cận, Tràng giang)

Trả lời :

Ảnh hưởng của thơ thất ngôn Đường luật đối với thơ mới trong đoạn mở đầu Tràng giang (Huy Cận) :

- Vần, nhịp, hài thanh đều giống thơ thất ngôn tứ tuyệt.

+ Gieo vần : vần chân, gieo vần cách (song, dòng) và là vần bằng (B)

+ Ngắt nhịp : 4-3 (như cách ngắt nhịp trong thể thơ thất ngôn bát cú)

+ Hài thanh : theo đúng mô hình của thể thơ thất ngôn bát cú : tiếng 2: gợn, thuyền, về, một: T-B-B-T; tiếng 4 : giang, mái, lại, khô : B-T-T-B; tiếng 6 : điệp, song, trăm, mấy : T-B-B-T

- Tuy nhiên, cái khác là ở chỗ không áp dụng phép đối một cách nghiêm ngặt như thơ Đường luật.