Soạn bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc Tác giả Nguyễn Đình Chiểu

Câu 1. Nêu những nét chính về cuộc đời Nguyễn Đình Chiểu. Anh (chị) cảm nhận sâu sắc điều gì qua cuộc đời nhà thơ?
 

Trả lời:
- Ông xuất thân trong gia đình nhà Nho. Cha là người Huế, mẹ là người Gia Định (nay là TP Hồ Chí Minh)
- Cuộc đời: chịu nhiều đau thương, bệnh tật
=> Cuộc đời nhà thơ là một tấm gương sáng cao đẹp về nhân cách, nghị lực và ý chí, về lòng yêu nước, thương dân cùng thái độ kiên trung, bất khuất trước kẻ thù.

Câu 2. Tìm hiểu giá trị thơ Nguyễn Đình Chiểu:
- Dựa vào những đoạn trích đã học về Truyện Lục Vân Tiên (ở lớp 9 và lớp 11), hãy cho biết lý tưởng đạo đức của Nguyễn Đình Chiểu được xây dựng chủ yếu trên cơ sở tình cảm nào?
- Nội dung trữ tình yêu nước trong thơ văn Nguyễn Đình Chiểu? Tác động tích cực của những sáng tác thơ văn ấy đối với cuộc chiến đấu chống thực dân Pháp đương thời?
- Theo anh (chị), sắc thái Nam Bộ độc đáo của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu biểu hiện ở những điểm nào?

Trả lời:

a. Lí tưởng đạo đức, nhân nghĩa của NĐC được xây dựng dựa trên cơ sở: 
- Nhân: lòng yêu thương con người, sẵn sàng cưu mang con người trong cơn hoạn nạn.
- Nghĩa: mối quan hệ tốt đẹp giữa con người với con người
=>  Mang tinh thần nhân nghĩa của đạo Nho nhưng đậm đà tính nhân dân và truyền thống dân tộc.
- Những nhân vật lí tưởng: con người sống nhân hậu, thủy chung, biết giữ gìn nhân cách ngay thẳng, dám đấu tranh và có đủ sức mạnh để chiến thắng những thế lực bạo tàn, cứu nhân độ thế.

b. Nội dung của lòng yêu nước, thương dân của Nguyễn Đình Chiểu là: 
- Ghi lại chân thực thời kì đau thương của đất nước, khích lệ lòng căm thù quân giặc, nhiệt liệt biểu dương những người anh hùng nghĩa sĩ hi sinh vì Tổ Quốc.
- Nên án, tố cáo tội ác của kẻ thù, lên án những kẻ bán nước, cầu vinh.
- Ca ngợi những sĩ phu yêu nước, giữ niềm tin vào ngày mai, bất khuất trước kẻ thù và khích lệ lòng yêu nước và ý chí cứu nước của nhân dân ta.
c. Nghệ thuật thơ văn mang đậm dấu ấn của người dân Nam Bộ.
- Nhiều câu thơ mang tính khẩu ngữ, như lời ăn tiếng nói mộc mạc, giản dị, thẳng thắn của nhân dân Nam Bộ, lối thơ thiên về kể. Đặc biệt là hình ảnh mỗi nhân vật trong các tác phẩm của ông đều mang đậm chất của người Nam Bộ: bộc trực, thẳng thắn, yêu ghét rõ ràng.

Câu 3. Với những kiến thức đã học về Nguyễn Trãi và Nguyễn Đình Chiểu, anh (chị) cảm nhận được điều gì gần gũi về tư tưởng nhân nghĩa giữa hai nhà thơ này? Hãy trình bày ý kiến của mình.

- Chung: tất cả vì nhân dân.
- Khác: đến Nguyền Đình Chiểu thì phạm trù nhân nghĩa mới thực sự mở rộng đến nhân dân, gần gũi thực sự với nhân dân. Đó thực sự là một bước tiến dài của tư tưởng. Với ông, Nhân chính là lòng yêu thương con người, sẵn sàng cưu mang con người trong cơn hoạn nạn còn Nghĩa là những mối quan hệ tốt đẹp giữa con người với con người trong xã hội.