Giải bài 1 trang 202 – Bài 37 - SGK môn Vật lý lớp 10

- Mô tả hiện tượng căng bề mặt của chất lỏng: Thanh kẽm gấp thành khung. Que tăm AB có thể trượt trên khung. Nhúng toàn bộ vào nước xà phòng. Nhấc nhẹ khung lên sao cho màng nước xà phòng lấp đầy diện tích khung – que tăm.
- Hiện tượng : Màng nước xà phòng luôn co lại, đẩy que tăm AB chuyển động theo hướng làm giảm diện tích bề mặt nước xà phòng đến mức nhỏ nhất. Hiện tượng trên gọi là hiện tượng căng bề mặt của chất lỏng.
- Phương, chiều, độ lớn lực căng :
+ Phương : Vuông góc với đoạn đường trên bề mặt , tiếp tuyến với bề mặt chất lỏng.
+ Chiều : Có chiều sao cho làm giảm diện tích bề mặt chất lỏng.
+ Độ lớn: f = δ.l với δ: hệ số căng bề mặt (N/m) Giá trị của δ phụ thuộc nhiệt độ và bản chất của chất lỏng : δ giảm khi nhiệt độ tăng.

Ghi nhớ :

- Lực căng bề mặt tác dụng lên một đoạn đường nhỏ bất kì trên bề mặt chất lỏng luôn có phương vuông góc với đoạn đường này và tiếp tuyến với bề mặt chất lỏng, có chiều làm giảm diện tích bề mặt chất lỏng và có độ lớn $f$ tỉ lệ thuận với độ dài $l$ của đoạn đường đó:

 $f=\sigma l$ 

ở đây hệ số $\sigma$ tỉ lệ gọi là hệ số căng bề mặt và đo bằng đơn vị niutơn trên mét (N/m). Giá trị của $\sigma$ phụ thuộc bản chất và nhiệt độ của chất lỏng: $\sigma$ giảm khi nhiệt độ tăng.

- Bề mặt chất lỏng ở sát thành bình chứa nó có dạng mặt khum lõm khi thành bình bị dính ướt và có dạng mặt khum lồi khi thành bình bị dính ướt.

- Hiện tượng mực chất lỏng bên trong các ống có đường kính nhỏ luôn dâng cao hơn, hoặc hạ thấp hơn so với bề mặt chất lỏng ở bên ngoài ống gọi là hiện tượng mao dẫn. Các ống trong đó xảy ra hiện tượng mao dẫn gọi là ống mao dẫn.