Trả lời câu 4 trang 76 - Bài 17 - SGK môn Sinh học lớp 11

Sự trao đổi khí với môi trường xung quanh ở côn trùng, cá, lưỡng cư, bò sát, chim và thú được thực hiện như thế nào?

Lời giải:

- Sự trao đổi khí ở côn trùng qua hệ thống ống khí xuất phát từ các lỗ thở ở 2 bên thành bụng, phân nhánh chằng chịt đem oxi tới tế bào cơ thể và \(CO_2\) ra khỏi cơ thể.

- Sự trao đổi khí của cá qua mang: Oxi từ dòng nước chảy liên tục qua mang vào mao mạch ở mang theo vòng tuần hoàn đến các tế bào. Đồng thời \(CO_2\)  do tế bào thải ra theo vòng tuần hoàn đến mao mạch ở mang khuếch tán ra dòng nước chảy liên tục qua mang.

- Sự trao đổi khí ở lưỡng cư chủ yếu qua da, phổi (chỉ là một túi đơn giản):

+ Lưỡng cư có da trần phủ chất nhày và ẩm, dễ thấm khí. Bên dưới da có hệ thống mao mạch nên sự trao đổi \(O_2\) và \(CO_2\) giữa cơ thể và môi trường được thực hiện dễ dàng.

+ Sự thông khí ở phổi nhờ sự nâng lên hạ xuống của thềm miệng

- Sự trao đổi khí ở bò sát, chim và thú được thực hiện qua phổi:

+ Phổi bò sát lớn hơn phổi lưỡng cư, cấu tạo nhiều phế nang hơn.

+ Phổi của chim và thú rất phát triển và có rất nhiều phế nang nên bề mặt trao đổi khí rất lớn. Riêng chim có thêm hệ thống túi khí làm tăng hiệu quả trao đổi khí ở phổi.

+ Ở phế nang có hệ thống mao mạch dày đặc. \(O_2\) từ phế nang khuếch tán vào máu đến tế bào, \(CO_2\)  từ tế bào thải ra theo vòng tuần hoàn đến mao mạch ở phế nag khuếch tán qua không khí ở phế nang và được thở ra ngoài qua đường dẫn khí.

+ Chim, thú, bò sát hô hấp chủ yếu nhờ các cơ hô hấp co dãn làm thay đổi thể tích của khoang bụng và lồng ngực.

Ghi nhớ

- Trao đổi khí của động vật phụ thuộc chủ yếu vào bề mặt trao đổi khí. Hiệu quả trao đổi khí của động vật phụ thuộc vào 4 đặc điểm của bề mặt trao đổi khí.

- Ở động vật có 4 hình thức hô hấp chủ yếu đó là :

+ Hô hấp qua bề mặt cơ thể

+ Hô hấp bằng hệ thống ống khí

+ Hô hấp bằng mang

+ Hô hấp bằng phổi.