Giải Câu hỏi trang 79 - Bài 18 - SGK môn Sinh học lớp 11

- Hãy chỉ ra đường đi của máu trong hệ tuần hoàn đơn của cá (xuất phát từ tim) và giải thích tại sao hệ tuần hoàn của cá gọi là hệ tuần hoàn đơn (18.3A).
- Hãy chỉ ra đường đi của máu trong hệ tuần hoàn kép của thú và giải thích tại sao hệ tuần hoàn của thú được gọi là hệ tuần hoàn kép (hình 18.3B).
- Cho biết ưu điểm của hệ tuần hoàn máu trong hệ tuần hoàn kép so với hệ tuần hoàn đơn.
Lời giải:
- Đường đi của máu trong hệ tuần hoàn đơn của cá:
 
  + Tim bơm máu vào động mạch, máu theo động mạch đến hệ thống mao mạch mang tại đây diễn ra quá trình trao đổi khí, máu trở thành máu đỏ tươi (giàu oxi), tiếp theo vào động mạch lưng và vào hệ thống mao mạch tại đây diễn  ra trao đổi khí, máu trở thành máu đỏ thẫm (nghèo oxi) theo tĩnh mạch trở về tim.
 
  +  Hệ tuần hoàn của cá gọi là hệ tuần hoàn đơn vì chỉ có một vòng tuần hoàn.
 
- Đường đi của máu trong hệ tuần hoàn kép của thú: 
 
  + Vòng tuần hoàn lớn: máu giàu \(O_2\) được tim bơm vào động mạch chủ đến các động mạch nhỏ hơn và đến mao mạch ở các cơ quan, bộ phận để thực hiện trao đổi khí và chất, sau đó máu giàu \(CO_2\) đi theo tĩnh mạch về tim.         
  + Vòng tuần hoàn nhỏ: máu giàu \(CO_2\) được tim bơm lên phổi để trao đổi khí và trở thành máu giáu \(O_2\) quay trở lại tim.Hệ tuần hoàn của thú được gọi là hệ tuần hoàn kép vì có hai vòng tuần hoàn (lớn và nhỏ).
 
- Ưu điểm của hệ tuần hoàn máu trong hệ tuần hoàn kép so với hệ tuần hoàn đơn: máu sau khi trao đổi khí ở mao mạch phổi, máu quay về tim và được tim bơm đến các cơ quan dưới áp lực cao, máu chảy nhanh, đi xa, tạo ra áp lực thuận lợi cho quá trình trao đổi chất ở mao mạch.
 
  + Ở hệ tuần hoàn đơn của cá, khi máu từ tim đi qua hệ thống mao mạch ở mang thì huyết áp giảm nhanh, do vậy máu chảy trong động mạch lưng đi đến các cơ quan dưới áp lực trung bình.
 
  + Ở hệ tuần hoàn kép, sau khi trao đổi khí ở mao mạch phổi, máu quay về tim và được tim bơm đến các cơ quan dưới áp lực cao, máu chảy nhanh, đi xa tạo ra áp lực thuận lợi cho quá trình trao đổi chất ở mao mạch.
 
Ghi nhớ

- Động vật đa bào có cơ thể nhỏ, dẹp và động vật đơn bào không có hệ tuần hoàn, các chất được trao đổi qua bề mặt cơ thể.

- Hệ tuần hoàn hở có một đoạn máu đi ra khỏi mạch máu và trộn lẫn với dịch mô, máu chảy dưới áp lực thấp và chảy chậm.

- Hệ tuần hoàn kín có máu lưu thông trong mạch kín dưới áp lực cao hoặc trung bình, máu chảy nhanh.

- Hệ tuần hoàn đơn có một vòng tuần hoàn, máu chảy dưới áp lực trung bình.

- Hệ tuần hoàn kép có hai vòng tuần hoàn ( vòng tuần hoàn lớn đi khắp cơ thể và vong tuần hoàn nhỏ qua phổi), máu chảy dưới áp lực cao và chảy nhanh.